تحليل فضايي محله هاي فقيرنشين شهري؛ شاخص ها و ابزارها

از ويژگي هاي شهرهاي جهان سوم عدم تعادل و تمركز شديد در شهرنشيني است. از اين رو در اين شهرها همواره تعداد محدودي از محله ها در رفاه بوده و در نقطۀ مقابل، پاره اي از ساكنين در مناطق شهري از رفاه قابل قبولي برخوردار نبوده اند. امروزه، بسياري از كشورهاي مواجه با فقر شهري، به دنبال تحقق توسعه انساني، سنجش و تعيين فقـر شـهري در سياست گذاري و مديريتِ توسعة انساني هستند، اين مسئله در كشور ما در سالهاي اخير در دو حوزه سياستگذاري ها و دانشگاهها مورد توجه قرار گرفته است. سنجش و تعيين فقرشهري، نيازمند اتخاذ روش هاي علمي به ويژه تعيين جغرافيايي محله هاي فقيرنـشين شـهري با استفاده از روشهاي آماري و تعريف شاخص هاي مناسب جهت تعيين ابعاد متفاوت فقر شهري اسـت. محيط هاي شهري، سيستم-هاي پيچيده با روابط و تعاملات متعدد بين اجـزا هستند. فقر نيز يكي از اين پديده هاي پيچيده است كه طي دهه هـاي اخيـر در شـهرها به عنوان مهمترين معضل اجتماعي ـ اقتصادي محسوب مي شود و به واسطة اثرهاي سوء آن و جلـوگيري از گسترش اين پديده، شناخت دقيق محله هاي فقير در شهرها ضروري است. در اين مقاله برآن بوده ايم كه با مطالعۀ جديدترين ادبيات علمي در اين حوزه، با استفاده از روش توصيفي_ تحليلي و مطالعات اسنادي، به شناسايي شاخص ها و ابزارهاي قابل استفاده جهت تعيين محله-هاي فقيرنشين شهري تاكيد كنيم و مناسب ترين روش ها و ابزارها را براي مطالعۀ اين مهم معرفي نماييم. نتايج حاصل، گوياي اين مطلب است كه شاخص هاي اجتماعي و كالبدي علاوه بر شاخص هاي اقتصادي در تعيين محله هاي فقيرنشين شهري تأثيرگذار خواهند بود. بر اين اساس، 24 معيار از شاخص اقتصادي، 20 معيار از شاخص كالبدي، 21 معيار از شاخص اجتماعي و در نهايت 5 معيار از شاخص فرهنگي جهت مطالعات و بررسي محله هاي فقيرنشين شناسايي شدند، كه 8 معيار از شاخص اقتصادي، 4 معيار از شاخص كالبدي، 4 معيار از شاخص اجتماعي بيشترين كاربرد و هر 5 معيار شناسايي شده در شاخص فرهنگي به نسبت مساوي مورد استفاده قرار گرفتند .