روشهاي بيوتكنولوژي اصلاح گياهان دارويي

كاشت گياهان دارويي به هزاران سال پيش باز مي‌گردد ولي بايد گفت كه در مورد اصلاح آنها تاكنون پيشرفت قابل ملاحظه‌اي صورت نگرفته است و در حال حاضر، تعداد كالتيوارهاي مفيد به‌دست آمده بر اثر اصلاح گياهان دارويي اندك است. هدف از اصلاح گياهان دارويي، افزايش كميت و كيفيت آن دسته از مواد مؤثره در اين گياهان است كه در صنايع دارويي از اهميت خاصي برخوردار هستند. در سال‌هاي اخير توجه خاصي از جانب سازمان‌هاي مختلف در كشورهاي جهان در ارتباط با اصلاح اين گياهان صورت گرفته است. در اين راستا استفاده از تكنيك هاي وابسته به كشت بافت و بيوتكنولوژي به منظور ارتقاء صفات كمي و كيفي و كاهش زمان اصلاح نباتات از اهميت خاصي برخوردار است. فناوري زيستي با استفاده از راهكارهايي نظير كشت سلول ها، اندامك ها و بافت ها، مهندسي ژنتيك و كاربرد نشانگرهاي مولكولي قادر است كارايي و بهره وري گياهان دارويي را به عنوان منابع تجديدپذير جهت توليد دارو را افزايش دهد. كشت سلول، بافت ها و اندام هاي گياهي امكان تكثير سريع و انبوه بسياري از گياهان دارويي مهم را فراهم نموده است. مهندسي ژنتيكي گياه نقش چشمگيري در زمينه شناسايي و دستكاري ژنتيكي آنزيم هاي دخيل در مسير متابوليكي بيوسنتز متابوليت هاي ثانويه ايفا نموده است. انتقال ژن ابزار قوي جهت افزايش بازدهي و توليد متابوليت هاي ثانويه اي است كه محدوديت بازدهي دارند. نشانگرهاي مولكولي به دليل عدم وابستگي به سن، شرايط فيزيولوژيكي و محيطي گياه ابزاري قدرتمند جهت شناسايي دقيق گونه هاي مهم دارويي، بررسي ژنتيكي، طبقه بندي ذخاير توارثي و تعيين نقشه ژنتيكي آنها مي باشد.عوارض جانبي بي شمار داروهاي شيميايي از يك سو و نارسايي هاي متعدد طب نوين در درمان برخي از بيمار يها، باعث شده كه استفاده از تركيبات دارويي مشتق از گياهان، كه قدمت زيادي دارد، با رشد قابل توجهي روبرو شود. متابوليت هاي ثانويه گياهي تركيباتي هستند كه توسط سلول هاي گياه توليد مي شوند اما غالباً به مصرف خود گياه نمي رسند. متابوليت هاي ثانويه گياهان داراي كاربردهاي مهمي در صنايع مختلف مي باشند. اسانس ها و مواد معطر، مواد مؤثره دارويي، حشره كش ها، علف كش ها، قارچ كش ها، هورمون هاي گياهي و مواد آللوپاتيك از اين جمله هستند.كاربردهاي كشت بافت در زمينه گياهان دارويي، مهندسي ژنتيك و نشانگرهاي مولكولي روش هاي مختلف بيوتكنولوژيك كه مي توانند در زمينه افزايش بهره وري گياهان دارويي به كار مي روند. استفاده از روش هاي بيوتكنولوژيك به منظور تكثير و افزايش توان ژنتيكي گياهان دارويي و همچنين شناسايي سريعتر و دقيق تر ژنوتيپ هايي كه فرآورده بيشتري توليد مي كنند. مي تواند بسيار مفيد و از لحاظ تجاري سودآور باشد.