بحران آب در دشت رفسنجان، دلايل، پيامدها و راهكارها

آب يكي از مهمترين و كمياب ترين نهادههاي كشاورزي دشت رفسنجان و عمده ترين منبع تأمين كننده آن، سفره هاي زيرزميني است. برداشت از منابع آب هاي زيرزميني دشت رفسنجان در سال 1353حدود 450 ميليون متر مكعب گزارش شد. با توجه به محاسبات هيدرولوژيكي در اين سال، حدود 98 ميليون متر مكعب از ظرفيت مجاز سفره، اضافه برداشت شده است. بهره برداري بيش از حد از منابع آب زيرزميني سبب پايين رفتن سطح آبهاي زيرزميني در اين دشت شده لذا بهره برداري بيشتر از منابع آبهاي زيرزميني منطقه رفسنجان از سال 1353 ممنوع اعلام گرديد. در اين پژوهش به بررسي دشت رفسنجان به عنوان دشتي كه با افت سطح آب زيرزميني همراه بوده پرداخته شده است. براي بررسي بحران افت سطح آب زيرزميني در اين دشت از تراز سطح آب در طي دورهي زماني 1362 تا 1393 استفاده شد. همچنين نقش عواملي مانند زمين شناسي و تكتونيك، كشاورزي و خشكسالي نيز در ايجاد بحران بررسي شد. نتايج نشان داد كه سطح آب زيرزميني دشت رفسنجان در طول دوره آماري 20متر افت سطح داشته است با ادامه يافتن روند كنوني در بهره برداري از آب هاي زيرزميني، طي دو سال (سال هاي 1393 و 1394) به طور متوسط ساليانه 0/7 متر، سطح آب هاي زيرزميني افت مييابد. در دشت رفسنجان به خاطر تفاوت لايه هاي زمين شناسي، نشست زمين به صورت يكنواخت اتفاق نميافتد و باعث باز شدگيهاي زمين به طور افقي و عمودي ميشود كه افت سطح آب زيرزميني يكي از مهمترين دلائل فرونشست زمين در دشت رفسنجان ميباشد. لذا با توجه به اهميت بسيار زياد آب هاي زيرزميني و همچنين وضعيت بحراني اين دشت كه جزء دشت هاي ممنوعه اعلام گرديده است، بايستي به دنبال راه كارهاي جديد به منظور جلوگيري از كاهش هر چه بيشتر سطح آب در اين دشت بود كه در اين مطالعه به برخي از آن ها اشاره شده است