درمان اختلال اضطرابي دوران كودكي بر اساس نمودار بگلي از طريق تلفيق تكنيك هاي خانواده بازي درماني خلاقانه و خانواده درماني راه حل مدار و استفاده از پلاسيبو (مطالعه موردي)

اضطراب جدايي در كودكان در شروع مرحله پيش دبستاني و مدرسه شيوع فراوان دارد . به همين دليل پيدا كردن راه حل هاي كوتاه مدت و كم هزينه براي آن نيازي اساسي است. بسياري از مادراني كه فرزندانشان براي اولين بار به مدرسه مي روند ،با اين مشكل مواجه مي شوند. طبقDSM-5، اختلالات اضطرابي، شامل اختلالاتي است كه ويژگي هاي ترس و اضطراب و اختلالات رفتاري مرتبط را به اشتراك مي گذارد. ( 2017،Nita V Bhatt) در اضطراب جدايي كودكان علايمي مانند دل درد و سر درد و ... ديده مي شود. بهترين نوع آموزش به كودكان ، چه به قصد درمان و چه به قصد آموزش ، استفاده از بازي مي باشد. بازي به كودكان فرصت مي دهد تا افكار و احساساتشان را به صورت كلمه هاي غير معمول بيان كنند و به حل مشكلات كودكان توسط خودشان و كسب مهارت حل مشكل كمك مي كند (وايت ، 1966)؛ و محلي را براي بيان تجربيات بيان نشده كودكان فراهم مي كند (پياژه، 1969)؛ و اجازه مي دهد تا كودكان با رفتار و نگراني خود از طريق بازي مقابله كنند (اريكسون، 1963). بازي يك محيط طبيعي براي بيان خود است كه با ارتباط با كودك و اجازه دادن به بالغ ايجاد يك پنجره مي كند كه از طريق آن مي توان وارد دنياي كودك وارد شد( نيكرسون،1973) . بازي خود بخود تغييري ايجاد نمي كند و اين درمانگر است مداخلات و بهره برداري از بازي باعث ايجاد تغييرات مي شود (چتيك،1989) ( به نقل از ANDREA K. 2006). ماريا مونته سوري بازي را مدرسه بزرگي مي داند كه كودك در آن آموزش مي يابد و نيروي بدني، ذهني و اجتماعي او رشد مي كند و براي زندگي كردن از هر جهت آماده مي شود (موثقي، 1380 ، به نقل از جعفري، 1390). بطور كلي بازي نقش مؤثري در رشد كودك دارد و در خلال بازي مي‌توان به بسياري از ويژگي ها، مسائل و رشد كودك پي برد. بازي درمانگر در واقع از موقعيت بازي براي ايجاد ارتباط با كودك استفاده مي‌كند و تلاش مي‌كند به تخليه هيجاني كودك و حل و فصل مشكلات او در زندگي عادي‌اش بپردازد. انواع بازي‌درماني: ـ مستقيم: ممكن است درمانگر در بازي شركت كند ـ غيرمستقيم: درمانگر فقط ناظر است و در بازي شركت نمي كند (شهدخت. بهرام ،خاتمي . علي اصغر 1393) بازي درماني نوعي درمان است كه به كودكان و خانواده ها كمك مي كند تا احساسات خود را ابراز كنند، ارتباطات خود را بهبود بخشيده و مشكلات را حل كنند. بازي درماني بر توانايي طبيعي كودكان براي ابراز احساسات خود و حل اختلافات از طريق بازي به حساب مي آيد( Jonah Green. 2016) در بازي درماني خلاق (از انواع مشاوره خلاق ) مي باشد ( شكل 1) (Solution Focused Play Therapy). بر اساس شرايط كودك ومشكل او درمانگر از روش هاي ابداعي يا تلفيقي استفاده مي كند. زمينه بازي درماني خانوادگي شامل كودكان و استفاده از انواع هنرهاي تجسمي و خلاق براي افزايش ارتباط خانوادگي، ارائه فرصت هاي منحصر به فرد براي لذت بردن از نياز و بهبود تعاملات خانوادگي است. بازي درماني خانوادگي به همه اعضاي يك پايگاه معمولي مي دهد و به كودكان اجازه بيان داده همدلي خانواده را ترويج مي دهد(Gil Institute. 2018) شكل1. رابطه بازي درماني، مشاوره و مشاوره خلاق رويكرد خانواده درماني راه حل مدار با تمركز بر حل مساله، تغيير و توجه به راه حل ها به درمان مشكلات مي پردازد. اين درمان به دليل ديدگاه غير آسيب شناختي، كوتاه مدت بودن، ماهيت كاربردي و عملي آن و تكنيك هاي ساده ي قابل آموزش ،يكي از رايج ترين رويكردهاي درماني كنوني مشاوره راه حل مدار است . در مشاوره ي راه حل- محور ، مشخص كردن هدف هاي درمان با همكاري مراجع و درمانگر ضروري است. (روان نيوز. 2016) به نظر مي رسد ادغام رويكردهاي بازي درماني و درمان خانواده امكان پذير و ارزشمند است.همانطور كه دكتر الايانا گيل بيان كرده ، درمان هاي اشاره شده به كودكان و بزرگسالان اجازه مي دهد تا ارتباطات خود را از طريق نشانه ها، استعاره يا زبان استعاره و بيان نگراني و نگراني هاي خارجي گسترش داده و خود را بيشتر نشان دهند،. استفاده از تكنيك ها و اين رويكردها در زمينه روابط درمان باعث ايجاد انرژي خلاق و انعطاف پذير شده و مي تواند عامل قدرتمند بينش و تغيير باشد. وقتي خانواده هاي شروع به همكاري مي كنند، ادراكات آنها از يكديگر تغيير مي كنند، ارتباطات به شيوه هاي مستقيم كمتر انجام مي شود و افراد كاهش مقاومت را تجربه مي كنند. از طريق خنده و بازي، آندورفين ها آزاد مي شوند و احساسات خوبي به وجود مي آيند(Gil Institute. 2018). انجمن پزشكي آمريكا دارو نما(پلاسيبو) را ماده اي مي داند كه براي بيمار تهيه مي شود و پزشك اعتقاد دارد كه هيچ اثر دارويي خاصي بر وضعيت بهبود و درماني او ندارد . البته مراد از اثر اثر دارو شناختي و فيزيولوژيكي است اما براي دارو نما خواص مثبت تلقيني و روانشناختي ذكر كرده اند. اثر دارو نما بسته به انتظار بيمار از آن و شدت اعتقاد وي دارد. (تصوير 2،3 و4)تحقيقات نشان مي دهد كه تلفيقي رويكردهاي مختلف نتايج بهتري دارد .(تصوير 3) از دياگرام بگلي به عنوان يك راهنما به درمانگر كمك مي كند . اين دياگرام به طور واضح نشان مي دهد كه چگونه درمانگر در ارتباط با كودكان مي تواند مشاوره را جهت دهد )تصوير شماره 5 ) تصوير 5 : دياگرام بگلي . هدف هدف پژوهش حاضر كاربرد تلفيقي خانواده بازي درماني خلاقانه و درمان خانواده محور با كمك اثر پلاسيبو بر اساس دياگرام بگلي براي حل مشكل كودك بود كه به دليل دل درد در ابتداي سال از رفتن به مدرسه خوددداري مي كرد. روش پژوهش و منابع گرد آوري اطلاعات: پژوهش به صورت مطالعه موردي بوده است و بر اساس خانواده درماني راه حل مدار كوتاه مدت و تلفيق آن با بازي درماني و خانواده بازي درماني و به كارگيري دياگرام باگلي و استفاده از پلاسيبو بوده است . مبناي تحقيق حاضر قرار گرفته است » نحوه جمع آوري داده ها در مطالعات موردي « منابع اطلاعاتي زير بر اساس نظريه . -مشاهده مشاركتي: عبارت از مشاهدات؛ درمانگر، معلم و مدير مدرسه و پدر و مادر دختر -مصاحبه: پرسش و پاسخها در جلسات حضوري از پدر و مادر كودك و خود او -خودگزارشي: (Self-report) اطلاعات داده شده توسط كودك به پدر و مادرش -مصنوعات انساني: همكاري كودك در بازي درماني و خلاقيت هاي او )پارسائيان و اعرابي 1376 ) يافته ها: -آموزش بازي درماني در جلسات مشاوره به خانواده ها مي تواند به حل مشكلات رفتاري كودكان و خانواده ها كمك كند -با كم كردن فاصله كودك و خانواده اش به وسيله بازي درماني مي توان به راه حل پايدارتري در تغييرات رفتاري كودكان دست يافت -نقش خانواده در درمان باعث انگيزه بيشتر براي همكاري مي شود -تعداد جلسات مشاوره با اين روش به حداقل كاهش يابد - درمانگر با استفاده از بازي درماني )عروسك درماني( زودتر با كودك ارتباط برقرار مي كند -بر اساس انتظار و آمادگي كودك از پزشك)درمانگر( و شرايط كودك مي توان از پلاسيبو براي درمان كمك گرفت بحث و نتيجه گيري درمان تلفيقي خانواده درماني راه حل مدار و بازي درماني خلاقانه با كمك گرفتن همزمان از اثر پلاسيبو در كاهش اضطراب و حل مشكلات كودك و تغيير روابط والدين در 4 جلسه بسيار موثر بوده است . مي توان از اين نوع آموزش در آموزش هاي معمولي نيز بدون استفاده از پلاسيبو براي كودكان كمك گرفت. تثبيت و تعميم اين نتايج به بررسي هاي بيشتري نيازمند است.