كن، مكن هاي صوفيانه (سبك شناسي زبان تعليمي هجويري در كشف‌المحجوب بر اساس بسامد افعال امر، نهي و نفي)

امر به معروف و نهي از منكر در اسلام از فروعات دين و جزو واجبات است. در تعاليم متصوفه، مريد به عنوان شخصي كه پيرو بي¬چون و چراي گفتار و رفتار شيخ است، بايد ملتزم به دستورات وي باشد و امر و نهي¬هاي او را گردن¬نهد. با توجه به اين¬كه نحوۀ رفتار و گفتار پير و مراد در تربيت مريد اهميت دارد، در اين پژوهش به روش تحليلي-توصيفي و آماري، افعال امر، نهي و نفي كتاب كشف¬المحجوب هجويري مورد بررسي قرار گرفته¬است. براي اخذ نتيجۀ بهتر، در چهار اثر عرفاني ديگر: كيمياي‌سعادت، رسالۀ قشيريه، طبقات-الصوفيه و ديوان‌حافظ نيز برخي واژگان كه مبيّن ديدگاه مثبت و منفي مؤلفان بوده بررسي و با كشف‌المحجوب مقايسه گرديده¬است. داده¬هاي پژوهش نشان مي¬دهد، هجويري در اين كتاب روش متعادلي را به¬كار گرفته و در اغلب موارد از امر و نهي مستقيم پرهيز كرده¬است، به طوري كه شمار افعال امر و نهي در اين كتاب بسيار اندك است و نسبت به ساير افعال بسامد چنداني ندارد. در مقايسه با ساير كتب نيز، همين ويژگي به مشاهده مي¬شود و كشف¬المحجوب در برابر كيمياي‌سعادت، كه كتابي مبتني بر بايدها و نبايدهاست، كمتر به اين مقوله پرداخته¬است.

Enjoining good and avoiding from wrong is a branch of religion and also is an obligatory deed in Islam. The main structure of mysticism is also laid on Islamic trainings and its injunctions and proscriptions. In Sufis teachings, devotee is as a person who is the undisputed follower of Shekh’s words and actions (behavior), and should follow his orders and his prohibitions. Given that the way of behavior and speech of elderly (Shekh) in training devotee is important, in this study we mostly examined imperative and prohibitive verbs of the book KHASHFOLMAHJOOB HEJVIRI using analytic-descriptive and statistical method. The aim of this study is to know about Hejviri’s view on how to teach devotees and his optimistic and pessimistic views. To obtain a better result, words of four other mystical books such as, KIMYAYE SAADAT, RESALEYE QESHRIYE, TABAQATALSOFIYE and DIVANEHAFEZ that were indicated positive and negative views of the author were compared. Data of the study shows that HAJVIRI (the author) used a balanced approach in this book and in most cases he avoided direct orders in a way that the number of imperative and prohibitive verbs in this book is very low and compare to the other verbs have a very low frequency. Also compare to the other books, the same feature is seen and KASHFOLMAHJOB in comparison to KIMYAYE SAADAT which is full of orders didn’t focus on this category.