دانش بومي دربند و كش بند، واحد اقتصادي خانوار در بشاگرد هرمزگان

امروزه توجه به دانش بومي در زمينه آب و خاك، بدليل كاركردهاي ويژه و اطمينان از سازگاري بالا و حفظ توازن بوم شناختي و همچنين همراهي و همكاري مردمي از اهميت بسزايي برخوردار است. مردم استان هرمزگان نيز با توجه به محدوديت هاي اقليمي و خشكي محيطي اين خطه، از ديرباز اقدامات مختلفي را در زمينه بهره برداري از منابع آب و خاك و استحصال آب باران، انجام داده اند. از نمونه هاي بارز آن مي توان به سازه هاي دربند و كش بند در نواحي شرقي اين استان اشاره كرد كه امروزه به عنوان واحد اقتصادي خانوار در منطقه بشاگرد هرمزگان از آنها نام برده مي شود. دربند و كش بند (Darband Kashband) از دسته سازه هاي سنتي و بومي آبخيزداري هستند كه بدست بوميان هرمزگاني در آبراهه هاي مناطق كوهستاني جهت ايجاد بستر كشت و زرع احداث مي گردند. اين گونه بندهاي كوتاه واحدهاي معيشت مردم محلي به شمار مي روند و در نظام حقوق عرفي محلي آبراهه ها و دره هاي سبز شده با احداث دربندها و كش بندها داراي مالك مشخص و صاحب حق و حقابه مي باشد. دربندها بصورت چكدام هاي عرضي كوتاه بصورت عمود بر جريان آب با بلنداي تقريبي 1 تا 5/1 متر احداث مي شوند و پس از رسوبگذاري و كاشت گياه افزايش بلنداي اين سازه ها امكان پذير مي باشد. كش بندها به مانند سيل بند هاي حاشيه رودخانه، مايه حفاظت و بازيافت زمين ها حاشيه آبراهه ها و ايجاد بستر كشت و حفظ نم در خاك پشت آن مي گردد. دربندها و كش بندها عمدتا از جنس خشكه چين بوده و با مصالح سنگ ساخته مي شوند هر چند دربندهاي بلند به بلندي 5/2 تا 3 متر با سنگ و سيمان احداث مي گردند. نخل، سير و مركبات از ارقام شاخص محصولات كشاورزي است كه در دربندها و كش بندهاي كشت مي شوند. شهرستان بشاگرد در حوزه آبخيز سد هاي مخزني جگين و گابريك و همچنين بخش هايي از شهرستان ميناب، داراي بيشترين گسترش دربند و كش بند مي باشد. تعديل سرعت سيلاب، كاهش فرسايش خاك، مهار رسوب، توليد زمين زراعي، تغذيه چشمه هاي پايين دست از اندوخته آب در رسوبات پشت بند و تامين رطوبت مورد نياز كشت از اهداف و اثرات احداث سازه هاي بومي دربند و كش بند در هرمزگان به شمار مي روند. بر اساس اطلاعات موجود بيش از 4000 سازه دربند و كش بند در منطقه بشاگرد ساخته شده است.