مسؤوليت كيفري در جرايم ناتمام

نوع و ميزانِ دقيقِ رفتار فيزيكي و نتيجه حاصلۀ مورد نياز براي تحقق عنوان مجرمانه، از جرمي به جرم ديگر متفاوت و متغير است. گاه اين رفتارها در راستاي تحقق قصد مجرمانه و ارتكاب جرمِ تام انجام ليكن جرم مورد نظر واقع نمي شود. بنا بر اصول كلّي حقوق جزا، مسؤوليّت كيفري نمي تواند بر فرد تحميل گردد، مگر آن كه وي فعل و رفتاري را مرتكب شده باشد. اصل بر اين است كه صرف انديشۀ مجرمانه را نمي توان مجازات كرد و قانون قبل از هرگونه مداخله اي، بر وجود يك نمود عيني و خارجي از چنين انديشه و نيّتي تأكيد مي ورزد. علي رغم عدم مجازاتِ صرف انديشۀ مجرمانه، در برخي موارد، مثل جرايم ناتمام (شروع به جرم، جرم محال و جرم عقيم) قانون وجود نمود عيني و خارجي كمتري از قصد مجرمانه را براي تحميل مسؤوليت كيفري شرط دانسته است. در اين مقاله، ضمن مرورِ اجماليِ مباني مسؤوليت كيفري در جرايم ناتمام، هر يك از مصاديق اين جرايم را در حقوق كيفري ايران بررسي مي كنيم.