نقش درخت بر فرش ايران

در اين پژوهش برانيم تا نقش درخت بر فرش ايران را كه به صورتهاي گوناگون به تصوير درآمده است، مورد مطالعه قرار دهيم. درخت از جمله عوامل طبيعي است كه همچون آب و نور و هوا به دليل وابستگي زندگي بشر به آن معني حيات بخشي يافته و پيوندش با آسمان و زمين، به صورت نمادي مقدّس از جاودانگي درآمده است. از اينرو در اين مقاله ابتدا به كمك روش كتابخانه اي و با رويكردي تاريخي، وجه اسطوره اي و تقدس مترتب بر درختان، كه يكي از ويژگيهاي كهن الگوي باغ ايراني بشمار مي رود، را بررسي خواهيم كرد؛ و پس از مطالعه نقش و جايگاه درخت در فرهنگ ايران، در ادامه با ارائه نمونه هايي از نقوش درختان در نگاره هاي كهن ايران و مطابقت دادن آنها با نمونه هاي مشابه موجود بر فرشهاي اصيل ايراني، با روشي توصيفي– تحليلي برمي آييم. پرسش اين است كه جنبۀ نمادين درخت در هنر قاليبافي ايران چگونه شكل گرفته و چه وجه اشتراكي در طراحي باغهاي ايران و طرح باغ در نقوش فرش ايران قابل مشاهده است؟ بررسي ريشه تاريخي و نمادپردازي درخت بر فرشهاي ايراني، به عنوان شواهد و مداركي مستند و دست اول، ما را در بازشناسي هرچه بهتر كهن الگوي باغ ايراني و تجسم آن در طراحي فرش پيوند ميان باورها و هنرهاي ايران را نشان مي دهد.