نگاره شتر در قالي تركمن

نمادپردازي به عنوان يك زبان ارتباطي، آشكارا در تمامي شئون و امكانات زندگي تركمن¬ها قابل لمس است و تداعي¬كننده چيز ديگري است كه معمولاً خاصيت مفهومي دارد و تمثيلي از آيين¬ها و اعتقادات زن تركمن است. مظاهر طبيعت و آنچه در محيط زندگي تركمن¬ها وجود داشت، به صورتي ساده در بافته¬ها، منشا آفرينش نگاره¬ها گرديده است. نگارنده سعي بر آن داشته تا با بررسي نگاره شتر در قالي تركمن، به محتواي فراموش¬شده اين نقش و كاركرد آييني–مذهبي و اعتقادات اجتماعي تركمن در رابطه با آن بپردازد. اين تحقيق به روش توصيفي- تحليلي انجام شده و گردآوري اطلاعات به شيوه ميداني و كتابخانه¬اي صورت پذيرفته است. نگاره¬هاي قالي تركمن شامل عوامل طبيعي و موجودات مانند گياهان، حيوانات و حشرات، اجزاي بدن انسان و ساخته¬هاي دست بشر شامل ابزار كشاورزي و قاليبافي، زيورآلات، خوراكي، وسايل تفريح و حمل و نقل، بناها، داغ و نشانه¬هاي جاي¬گذاشته بر بدن حيوان مي¬باشد. باورها و گاه خرافات باعث مي¬شد انسان دست به اسطوره¬سازي بزند كه الهام¬بخش بافنده تركمن بوده¬است. با توجه به اينكه از ديدگاه آنها، شتر مقدس است و نيروي ماورايي دارد، مي¬توان به اين نتيجه رسيد كه تركمن¬ها بر اين باورند كه انسان با ارواح تمامي عناصر و پديده¬هاي عالم به گونه¬اي خويشاوند است و در چنين شرايطي مناسب¬ترين برخورد با طبيعت، ستودن يا توسل به طلسم است؛ به اين دليل كه تركمن¬ها قبل از گرويدن به اسلام و پذيرفتن مذهب حنفي، داراي باورهاي مذهبي مانند توتميسم و شمنيسم بوده¬اند. شتر نزد تركمن¬ها مظهر و نماد خير و بركت است. آنان شتر را مظهر صبر و استقامت مي¬دانند و به عنوان يك حيوان مبارك و خوش يمن، احترام خاصي برايش قائلند.