بررسي تغييرات ژئومورفولوژي ساحلي و اقليم و تأثير آن‌ها بر اكولوژي درختان حرا (مطالعه موردي خور بساتين)

خور بساتين در خليج نايبند و در سواحل شمالي خليج فارس در استان بوشهر واقع شده‌ است. اين خور به لحاظ دارا بودن شرايط ويژه اكولوژيكي خاص، جايگاه رشد گونه‌هاي جانوري و گياهي متعددي ازجمله مرجان‌ها، علف‌هاي دريائي، گياهان شورپسند و جنگل‌ حرا است. سواحل ايران و خورهاي آن دو گونه از درختان مانگرو را درخود جاي داده‌اند كه عبارت‌اند از مانگروي خاكستري (Aviccenia marina)، با نام محلي حرا و مانگروي قرمز (Rhizophora mucronata)، با نام محلي چندل. منطقه مورد مطالعه فقط داراي نوع حرا است. جنگل‌هاي مانگرو اغلب مهم‌ترين پناهگاه براي پرندگان، پستانداران، ماهي‌ها، خرچنگ‌ها، نرم‌تنان صدف‌دار و خزندگان است. يكي از مهم‌ترين جذب‌كننده‌هاي فلزات سنگين هستند كه از اين طريق مانع ورود آن‌ها به چرخۀ غذايي مي‌گردند. همچنين با به دام انداختن رسوبات باعث جلوگيري از تجمع آن‌ها بر روي مرجان‌ها شده و از سفيدشدگي مرجان‌ها جلوگيري مي‌نمايند. اين درختان بهترين محافظان فيزيكي سواحل هستند كه قادرند سواحل و جمعيت ساكن آن را از سونامي‌ها و طوفان‌هاي دريايي حفظ نمايند. تغييرات رژيم جزر و مدي، تغييرات هيدرولوژيكي و همچنين بالا آمدن آب درياها چه از طريق فعاليت‌هاي انساني چه به‌صورت طبيعي باعث تغيير در توزيع و گسترش درختان حرا مي‌گردد. از عوامل اصلي و كنترل‌كننده توزيع درختان حرا در جهان مي‌توان به اقليم، زمين‌ريخت‌شناسي ساحلي، رسوب، جزر و مد، ورودي آب از سمت خشكي و رژيم هيدرولوژيكي منطقه اشاره كرد. هدف اين تحقيق بررسي رابطه تغييرات انسان ساخت در خور بساتين و اثرات تغييرات اقليم بر روي اكولوژي درختان حراي اين خور است. به اين منظور، با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي و پيمايش‌هاي ميداني تغييرات ايجاد شده و اثرات آن در طي سال‌هاي گذشته مورد بررسي قرار گرفت. از سوي ديگر با مطالعه آمار بارندگي و تطبيق آن با تصاوير ماهواره‌اي و گسترش و كاهش وسعت خور‌ها و مقايسه آن با تغييرات ايجاد شده توسط انسان، دلائل اصلي خشك‌شدگي درختان حراي منطقه مشخص گرديد. نتايج تحقيق نشان داد كه عامل اصلي در خشك‌شدگي درختان حرا، تغييرات مورفولوژيكي ايجادشده در دهانه خور بساتين است. همچنين نتايج تحقيقات نشان داد تغييرات بارش به‌عنوان يكي از پارامتر‌هاي تغيير اقليم مهم‌ترين عامل در كاهش و يا افزايش سطح خور بساتين در طي ساليان گذشته بوده است.