مقايسه كارايي دو شاخص خشك‌سالي اقليمي SPI و PNI در حوزه جبالبارز شمالي

خشك‌سالي به‌عنوان يك معضل از مهم‌ترين و مخرب‌ترين پديده‌هاي اقليمي است كه در همه نقاط كرۀ زمين و با هر شرايط اقليمي وجود دارد كه تأثير آن معمولاً در مقياس منطقه‌اي از اهميت بيشتري برخوردار است. خشك‌سالي سالانه خسارات زيادي را به جوامع انساني‌ وارد مي‌كند. وقوع پديدۀ خشك‌سالي باعث كاهش منابع آبي عمدتاً آب‌هاي سطحي، قنوات و چشمه‌‌سارها مي‌شود. يكي از راه‌هاي تعديل خشك‌سالي، ارزيابي و پايش خشك‌سالي بر اساس شاخص‌هايي است كه ميزان و شدت و تداوم آن را در يك منطقه تعيين مي‌كنند. بارندگي يكي از مهم‌ترين متغيرهايي است كه از آن در تعريف خشك‌سالي استفاده مي‌شود. شاخص‌هاي مختلفي بر پايه بارش براي ارزيابي خشك‌سالي ارائه شده است كه مي‌توان به شاخص‌هاي SPI و PNI اشاره كرد. هريك از اين شاخص‌ها براي توصيف خشك‌سالي، در طبقاتي تقسيم مي‌شوند كه هر طبقه بيانگر وضعيتي از شدت خشك‌سالي است. پژوهش حاضر جهت بررسي و مقايسه كارايي دو شاخص اقليمي (SPI و PNI) در حوزۀ جبالبارز شمالي صورت گرفته است. اين شاخص‌ها در طي يك دوره 20 ساله آماري روي پنج ايستگاه هواشناسي در حوزۀ مورد مطالعه و مجاور مرز آن ارزيابي شدند. آمارهاي بارش سال‌هاي 1360 تا 1380 (دوره آماري 20 ساله)، از اداره هواشناسي شهرستان جيرفت جمع‌آوري گرديد. داده‌ها بر اساس آزمون همگني RUN Test تصحيح و آمارهاي بارش ناقص بر اساس روش نسبت نرمال بازسازي گرديدند. جهت انجام اين تحقيق از نرم‌افزارهاي آماري SSPS و lecxE براي تجزيه و تحليل داده‌ها استفاده گرديد. نتايج نشان داد شاخص PNI از جنبه نمايش خشك‌سالي بسيار شديد كارايي بيشتري نسبت به شاخص SPI داشت. به‌طوري كه شاخص SPI عكس العمل كافي به كمبود ريزش‌ها در مقياس سالانه را از خود نشان نمي‌دهد. نتايج شاخص SPI نشان داد كه در منطقه شرايط نرمال حاكم است، اما نتايج شاخص PNI نشان داد كه در دوره اقليمي 20 ساله، 52/62درصد شرايط نرمال، 11/26درصد ترسالي و 21/28درصد شرايط خشك‌سالي در منطقه حاكم بوده است. درنهايت مي‌توان گفت كه شاخص PNI شروع دوره‌هاي خشك‌سالي را در اين منطقه زودتر اعلام مي‌كند و همچنين در حوزه جبالبارز شمالي، شاخص PNI از جهت تحليل وضعيت خشك‌سالي در يك دوره آماري بهتر از شاخص SPI عمل مي‌كند.