مشاهده تغييرات سري زماني پنجاه‌ساله متغيرهاي آب‌وهوايي و هيدرولوژيكي در زير حوضه ميقان اراك

سري زماني داده‌هاي مشاهداتي نظير جريان‌هاي ماهانه و روزانه، ماهيتي گسسته دارند و بنابراين براي تجزيه و بازسازي آن‌ها مي‌‌توان از تبديل موجك گسسته استفاده كرد. در اين تحقيق، به‌منظور بررسي رابطه بين ميانگين سالانه هريك از پارامترهاي آب‌وهوايي و همچنين ميانگين سالانه ارتفاع رواناب و عمق آب چاه‌ها از موجك سري‌هاي زماني استفاده شده است. در اجراي اين تحقيق از داده‌هاي بارش23 ايستگاه هواشناسي، 60 ايستگاه باران‌سنجي و 21 ايستگاه مركز مديريت منابع آب ايران در طول دوره بلندمدت اقليمي پنجاه‌ساله (2012-1962) استفاده شده است. با استفاده از نقاط ايستگاه‌ها و واسطه‌يابي بين آن‌ها نقشه منحني هم‌باران تهيه و ميانگين بارش در زير حوضه تعيين شده و متناسب با روند تحليلي مدل‌هاي رگرسيوني از سري‌هاي دما و بارش ايستگاه‌ها، روند تغييرات سطح‌ آب زيرزميني و تغييرات حجم مخزن آبخوان و سطح ايستايي تمام چاه‌هاي واقع در منطقه، ميانگين سالانه دبي هر ايستگاه به دست آمد. ميانگين سالانه دبي هر ايستگاه بر پايه مساحت زير حوضه آبخيز محاسبه شد و ميانگين سالانه ارتفاع آب جريان يافته بر سطح آن (روان آب) برحسب ميلي‌متر به‌دست آمد. نتايج حاصل از بررسي روند تغييرات سالانه سفره آب زيرزميني، در حوضه ميقان نشان داد اين متغير (آب‌هاي زيرزميني)، به‌طور بسيار نامحسوس اما با روندي رو به كاهش در بازه زماني مورد بررسي، قابل‌مشاهده است. پر آب‌ترين سال‌ها (ازنظر عمق سفره آب زيرزميني) سال 1335 با 52 متر عمق و كم آب‌ترين سال‌ها سال 1339 با 15 متر عمق ثبت گرديده است. بر مبناي نقشه خطوط هم‌بارش، توزيع مكاني بارش در بخش جنوبي زيرحوضه، از تراكم نسبي بيشتري برخوردار بوده است. به‌طوري كه ميانگين توزيع بارش ماهانه درون‌سالي در بخش شمالي زيرحوضه بر اساس داده‌هاي ايستگاه باران‌سنجي ماستر حدود 25/4 ميلي‌متر و در بخش جنوبي بر اساس داده‌هاي ايستگاه شمس‌آباد 2/27 ميلي‌متر و در بخش مركزي بر اساس داده‌هاي ايستگاه‌هاي ايبك آباد و ده‌نمك به ترتيب 2/20و 18 ميلي‌متر محاسبه شد. همچنين منحني‌هاي آمبروترميك به‌منظور مشخص كردن دوره‌هاي خشك و تر در هر ايستگاه بر مبناي طبقه‌بندي اقليمي ايستگاه‌ها صورت گرفت. بيشترين تغييرات ناگهاني در سري‌هاي سالانه و فصلي در فاصله سال‌هاي 1986 تا اوايل دهه 2000 مشاهده شد. تغييرات روند بلندمدت سالانه عمق آب چاه‌ها، در طي50 سال بدون استثناء، در جهت منفي رخ داده است. نتايج كلي حاصل از پژوهش، تشديد خفيف و بطئي افزايش گرمايش و كاهش بارش در منطقه به همراه افزايش شديد نوسانات بارش و مقادير حدي دما بوده است. نتايج تحقيق همچنين نشان داد تغييرات سري‌هاي مربوط به برداشت، نوسانات پي‌درپي داشته و با شيب نسبي تند، روند نقصان آب را در دوره پنجاه سال نشان داده است. ﻧﺘﺎﻳﺞ كلي مقايسه روند بررسي سالانه حاكي است سري زماني هيدرولوژيكي آب‌هاي زيرزميني و سطحي داراي رﻓﺘﺎري ﻛﺎﻫﺸـﻲ ﺑـﻮده و روﻧﺪ ﻛﺎﻫﺸﻲ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺣﺎﺻﻞ افزايش برداشت از منابع آب به جهت مصارف كشاورزي، شرب و صنعت است.