برآورد اثر درون زادآوري بر صفت توليد شير دوره ي شيردهي گاوهاي شيري ايران با استفاده از مدل رگرسيون كوآنتايل

همخوني (درون زادآوري) كه به آميزش حيوانات خويشاوند با يكديگر گفته مي شود، سبب افزايش فراواني ژنوتيپ هاي هموزيگوت در جمعيّت، و در پي آن، كاهش تنوّع ژنتيكي مي گردد. درون زادآوري بر حسب طبيعت اثرگذاري كه بر صفات مختلف دارد، مورد توجّه متخصّصين ژنتيك و اصلاح نژادگران است. درون زادآوري، شايستگي جمعيّت را كاهش مي دهد. كاهش ماندگاري، افت عملكرد توليد و توليدمثل گاوها از اثرات نامطلوب درون زادآوري محسوب مي گردند. اين تحقيق، با هدف برآورد اثر درون زادآوري بر صفت توليد شير دوره ي شيردهي (با متوسط حدود 315 روز) گاوهاي شيري ايران اجرا گرديد. داده هاي خام، توسط مركز اصلاح نژاد و بهبود توليدات دامي (وزارت جهاد كشاورزي) ارائه و به وسيله نرم افزارهايي نظير Foxpro و UEStudio ويرايش و آماده سازي شدند. فايل نهايي ارقام، دربرگيرنده 580.802 ركورد متعلّق به 580.802 رأس گاو شيري شكم - اول توزيع يافته در 1185 گله (در 20 استان كشور) و زايش كرده طي سال هاي 1370 تا 1394 بود. در فايل ارقام، سهم توارث نژاد هلشتاين، بين 50 تا 100 درصد، و دامنه ي سن نخستين زايش گاوها بين 18 تا 48 ماه بود. ضريب درون زادآوري (F) حيوانات شجره به وسيله نرم افزار CFC محاسبه و به فايل ويرايش شده وارد گرديد. آناليز صفت، توسط سه نوع مدل خطي آماري انجام شد. در مدل 1، اثرات ثابت استان، سال و ماه زايش، و متغيّرهاي كمكي خطي درصد ژن هلشتاين، سن نخستين زايش، تعداد روزهاي شيردهي و ضريب درون زادآوري درنظر گرفته شدند و در مدل 2، اثر گله درون استان نيز وارد گرديد. در مدل هاي 1 و 2، ضرايب رگرسيون جزئي براي متغيّرهاي كمكي، به روش معمول برآورد شدند. اثرات وارد شده در مدل 3، مشابه مدل 1 بود با اين تفاوت كه ضرايب رگرسيون جزئي، به روش رگرسيون كوآنتايل برآورد گرديدند. برازش مدل ها توسط نرم افزار SAS اجرا شد. براي مدل هاي 1 و 2 برآورد ضريب تابعيّت مقدار شير دوره ي شيردهي از ضريب درون زادآوري، به ترتيب برابر با 2689/ 6- و 8235 /9- (كيلوگرم به ازاي يك درصد افزايش F) و معني دار آماري (0001 /0P ) به دست آمد. در مدل 3 برآوردهاي متفاوتي از ضريب تابعيّت در دامنه ي 2403 /4- تا 6891/ 8- كيلوگرم به ازاي يك درصد افزايش F و معني دار آماري (05/ 0P ) در صدك هاي مختلف از صفت تحت مطالعه، مشاهده گرديد؛ كه نشان مي دهد اثرگذاري منفي پديده ي درون زادآوري بر گاوهايي كه عملكرد متفاوتي در توليد شير دارند، يكسان نيست. با توجّه به يافته هاي اين تحقيق، پيشنهاد مي گردد كه ميزان تأثيرپذيري صفات مختلف گاوهاي شيري ايران از درون زادآوري، توسط مدل هاي رگرسيون كوآنتايل مورد بررسي قرار داده شوند.