فضاهاي چندمنظوره زيرسطحي، رويكردي نوين در مديريت بحران شهري (نمونه موردي منطقه ثامن شهرداري مشهد)

Versatile Design of Urban Underground Spaces: a New Approach in Urban Crisis Management (Case Study: Samen Area of Mashhad Municipality)

فلسفه تدوين و اجراي اسناد راهبرد توسعه شهري، حل بحران‌ها و مشكلات شهري است. با رشد سريع شهرنشيني در دهه‌هاي اخير و افزايش استفاده از وسايل نقليه موتوري، ترافيك در سطح معابر شهري به يكي از معضلات شهرهاي بزرگ تبديل‌شده است. در اين راستا احداث پاركينگ‌هاي عمومي متعدد در مجاورت معابر شهري به‌منظور جلوگيري از پارك‌هاي طولاني و بي‌مورد در كنار خيابان‌ها، از اقدامات مؤثر در كاهش ترافيك است. از طرف ديگر يكي از مهم‌ترين مسائلي كه همواره مورد توجه سازمان‌هاي مسئول در مديريت بحران قرار دارد انتخاب مكاني مناسب جهت اسكان موقت مي‌باشد. فضاهاي زيرسطحي مي‌توانند كاربردهاي چندگانه داشته باشند و در مواقع بحران به‌عنوان مكاني مناسب جهت اسكان موقت مورد استفاده قرار گيرند. لذا اين پژوهش بر آن است تا مناسب‌ترين فضا براي احداث ساختمان‌هاي چندمنظوره زيرسطحي را در منطقه ثامن شهرداري مشهد بيايد. اين تحقيق با روش توصيفي – تحليلي صورت گرفته و اطلاعات از طريق مطالعات كتابخانه‌اي – اسنادي و بررسي‌هاي ميداني گردآوري‌شده است. براي يافتن مناسب‌ترين مكان‌ها بر روي معيارهاي مشترك ميان پاركينگ و فضاي پناهگاهي تأكيد شده و به كمك GIS و مدل AHP اين مهم انجام پذيرفته است. نتايج نشان مي‌دهد بوستان‌هاي نوغان و عيدگاه براي احداث ساختمان‌هاي چندمنظوره زيرسطحي مناسب‌ترين مكان‌ها در سطح منطقه ثامن هستند. لازم به ذكر است مي‌توان هم‌زمان كاربري بوستان در فضاي رو سطحي را حفظ نمود تا بهره‌مندي مردم منطقه از فضاي سبز و همچنين سرانه فضاي سبز در منطقه كاهش نيابد. با اجراي اين طرح مي‌توان شاخص فضاي پناهگاهي منطقه را حدود 11 درصد و شاخص فضاي پاركينگ را 35 درصد افزايش داد. هزينه اجراي طرح را مي‌توان به روش‌هاي زير فراهم نمود: 1-از اجاره اين پاركينگ‌ها در روزهاي عادي و يا اجاره فضاها در ايام تعطيل جهت بازارهاي موقت، به دست آورد. 2-در روشي ديگر نيز مي‌توان اقدام به فروش سرقفلي اين فضاهاي پاركينگ، كرد. در هردو روش فوق مي‌توان در كنار ايمن‌سازي نقاط شلوغ منطقه ثامن مشهد، نيازهاي بخش حمل‌ونقل را نيز پاسخ داد.