تحليلي بر الگوي گسترش كالبدي- فضايي شهر خوي با استفاده از مدل‌هاي آنتروپي شانون و هلدرن

Analysis of Physical-Spatial Development Pattern of Khoy City Using Shannon and Heldren Entropy Models

در دهه‌هاي اخير، شهرنشيني بر شهرسازي مقدم بوده و رشد و توسعه بي‌رويه و بي‌برنامه شهرها با ساختار فضايي نامناسب را به همراه داشته و برنامه‌ريزي شهري را با چالش‌ها و مشكلات عديده‌اي مواجه كرده است شهر خوي نيز در طول حيات خود از اين قاعده مستثني نبوده و در طول زمان رشدي نامتوازن و به شكل پراكنده داشته است. روش تحقيق در پژوهش حاضر تحليلي، توصيفي بوده و با بهره‌گيري از مدل‌هاي آنتروپي قانون، هلدرن، جيني و درجه تجمع (موران و گري) به سنجش فرم و چگونگي گسترش اين شهر پرداخته شده است. سپس با استفاده از ضرايب ويليام سون، شاخص پراكندگي، جيني و هرفيندال به نحوه توزيع مكاني و سلسله مراتبي كاربري‌ها و تسهيلات در سطح نواحي شهري پرداخته‌شده است. هدف تحقيق حاضر تحليلي بر الگوي گسترش كالبدي-فضايي شهر خوي و بررسي نحوه توزيع مكاني كاربري‌ها در نواحي مختلف شهر خوي و به تبع آن سنجش تحقق‌پذيري طرح‌هاي توسعه شهري است. نتايج حاصل از مدل آنتروپي قانون در سال‌هاي 1373 و 1387 نشان مي‌دهد الگوي گسترش شهر حالت پراكنده (اسپرال) داشته است و بر اساس مدل هلدرن رشد فيزيكي شهر در فاصله مهروموم‌هاي 1335 تا 1387 بيشتر مربوط به رشد جمعيت شهر خوي بوده است به‌طوري‌كه در طي 50 سال گذشته جمعيت شهر خوي بيش از 5 برابر افزايش‌يافته و اين رشد فزاينده جهت گسترش بي‌رويه شهر را به دنبال داشته است تا جايي كه اين شهر با گسترش فيزيكي 18 برابر طي اين دوره مشكلاتي از قبيل تخريب زمين‌هاي كشاورزي اطراف شهر مشكلات زيست‌محيطي و كمبود امكانات زيربنايي را در سطح شهر ايجاد كرده است.

In recent decades, urban planning was prior to urbanization and that has led to urban development without any programs and unsuitable spatial structures and that has made lots of problems and challenges for cities. Khoy city was no exception during its life, and over time, it has been dispersed in the form of unbalanced growth. The research method in this study is descriptive and analytical and by using the Shannon entropy and Heldren models, Ginny and degree of aggregation (Moran and Gary), it has measured the city s form and how it has expanded. Then, using Williamson coefficient, diffusion index, Gini and Herfindahl, it has dealt with spatial distribution, Hierarchical arrangement of land uses and facilities in urban areas. This study attempts to analyze the expansion pattern of Khoy city and evaluate the land use distribution in different regions of the city to assess realization of urban development plans. The results of the Shannon entropy model in 1994 and 1387 show the spread pattern is spiral. Based on Heldren model physical growth the city from 1335 to 2008 related to population growth so that in the last 50 years, the population of Khoy has increased by more than 5 times and this increasing uncontrolled expansion of the city has changed. Moreover, the city has faced the 18- time physical expansion during this period with problems such as destruction of agricultural land around it and its consequent environmental problems and lack of infrastructure.