ريشه يابي بحران تكفير در پاكستان

در مقاله‌ي حاضر به ريشه‌يابي بحران تكفير در پاكستان پرداخته‌ايم و ريشه‌هاي داخلي، منطقه‌اي و بين‌المللي رشد بحران تكفير در پاكستان مورد بحث قرار گرفت، مهم‌ترين ريشه‌هاي داخلي شكل‌گيري بحران تكفير عبارت بودند از: وضعيت نامساعد سياسي، اجتماعي، اقتصادي، مذهبي و فرهنگي پاكستان. حمله‌ي شوروي به افغانستان و تشكيل گروه‌هاي جهادي كه با رشد فزاينده مدارس مذهبي براي تشويق به امر جهاد همراه بود و نيز مسئله‌ي كشمير و حمايت‌هاي مالي عربستان سعودي از گروه‌هاي افراطي و احساس خطر عربستان از نفوذ انقلاب اسلامي ايران در منطقه از جمله ريشه‌هاي منطقه‌اي مؤثر در رشد روزافزون جريان‌هاي تكفيري در پاكستان بوده است. در سطح بين‌المللي نيز حضور غرب و ايالات‌متحده در افغانستان و پاكستان به بهانه‌ي جنگ با روس‌ها و حمايت از گروه‌هاي جهادي و علي‌الخصوص پس از واقعه‌ي يازده سپتامبر، سياست آمريكا مبني بر مقابله با طالبان و القاعده، نقش اساسي در رشد جريان تكفير در پاكستان داشته است. جريان دهلوي را مي‌توان آغازگر رواج بحران تكفير در شبه‌قاره هند دانست كه بعدها با تشكيل ديوبنديه نمودِ بيشتري يافت. گروه‌هايي همچون جمعيت علماء اسلام (شاخه فضل الرحمان) و (شاخه سميع الحق) همچنين جمعيت اهل حديث، بنيان‌هاي فكري و عقيدتي تكفير را توسط مدارس متعددي كه در اختيار دارند، سازمان‌دهي مي‌كنند و در عمل گروه‌هايي همچون سپاه صحابه و لشكر جهنگوي و تحريك طالبان پاكستان به اعمال تروريستي اقدام مي‌ورزند.