جايگاه جندي‌شاپور در ساخت تمدن اسلامي (با تكيه بر پزشكي و فلسفه)

Gondishapur in Development of Islamic Civilization(Relying on Medicine and Philosophy)

گندي‎شاپور به عنوان بزرگ‌ترين مركز علمي و اولين دانشگاه بين­المللي پيش از اسلام، در ساخت تمدن عظيم اسلامي جايگاه ويژه­اي دارد. دانش­هاي اصلي زمان كه سر شاخه‌هاي عمده علوم عقلي در ادوار بعد محسوب مي­شود، چون فلسفه و حكمت، رياضي، موسيقي و به خصوص پزشكي جايگاه ارزشمند و ويژه­اي داشته است. با شروع جنبش ترجمه توجه­ها از گندي‎شاپور به بيت­الحكمه بغداد معطوف شد. تنوع فراواني در همه شاخه­ها و مظاهر چون طب، حكمت، فلسفه، نجوم، رياضي، كيميا، معماري و شهرسازي، كشاورزي، صنعت و..... داشته است. اين دستاورد بزرگ و فرهنگ در ساخت تمدن عظيم اسلامي به كارآمد و نقش اساسي و بسيار ويژه­اي را در اين زمينه ايفا كرد. در اين مقاله طب و فلسفه مورد بررسي قرار ­گرفت و نتيجه حاكي از آن است كه: پزشكي در عصر ساسانيان با تأسيس گندي شاپور دوره اوج خود را طي كرد. طبيبان گندي‎شاپور عموماً سه دسته بودند: ايرانيان اصيل و نژاده­ مثل خاندان بختيشوع؛ پزشكاني كه از دست حكومت سختگير يونان گريخته بودند مانند تيادوروس؛ پزشكان هندي كه طب هندي را با خود به گندي‎شاپور آوردند چون كنگه. در فلسفه به دستور انوشيروان كتب فلسفي بسياري از يوناني به پهلوي برگردانده شده و در مراكز علمي گندي‎شاپور، ريو اردشير، شيراز، نصيبين تدريس مي‌شد. انوشيروان ارباب حكمت و ادب به خود نزديك مي­كرد و ايشان را گرامي مي­داشت. از فلاسفه مشهور بايد به اين افراد اشاره كرد: ابو يوسف يعقوب­الكندي، محمد بن زكرياي رازي، فارابي، ابن سينا مبدع فلسفه مشرقي نام برد.

Academy of Gondishapur as the largest science center and the first International University in pre-Islamic period has been considerable role in progress of the Islamic civilization. The major branches of knowledge of this University in this time، such as philosophy and wisdom، math، music، and particularly medicine that they would be base and references of rational science in later periods; have special position. By Starting of translation movement of considerations and attentions moved from Gondishapur to the Bayt al-Hikma in Baghdad. Different variations has been seen in all fields and majors such as medicine، wisdom، philosophy، astronomy، mathematics، chemistry، architecture and urban development، agriculture، industry. This great achievement and culture had special role in the creation of the great Islamic civilization. In this paper، medicine and philosophy of this university were studied and the results showed that:medicine in Sasanian Empire with establishment of Gondishapur spent its golden period. Jundishapur physicians were generally three categories: origin and race of Iranian like Bukhtishu family، doctors who fled the rule of strict Greece as Tiyaduruos، Indian physicians that brought Indian medicine to Gondishapur as KANGEH. In philosophy field by Anushiruwān s command of many Greek philosophical books translated to PAHLAVI language and in scientific centers of Gondishapur، Rivardehir، and Shiraz; were taught the Peace of Nisibis treaties. Anvshrvan has close relationship with scholars of wisdom and literature and revering them. From Famous philosophers can be pointed to these people: Abu Yusuf Ya qub al-Kindi، Muhammad ibn Zakariya Razi، Farabi، Ibn Sina، named inventor of Oriental Theosophy.