بررسي و تحليل تضادهاي دو گانه در نقاشي هاي بقاع متبركه در ايران و مقايسه آن با نقاشي هاي مانوي

نقاشي هاي بقاع متبركه به عنوان بخشي از هنرهاي سنتي و عاميانه ، يكي از زمينه هاي مطالعاتي هنرهاي مردمي آميخته با باورهاي مذهبي و ويژگي هاي آييني است. اين نقاشي ها را مي توان به عنوان بيانيه اي هنري – ديني و بستري براي جذب مخاطب شيعه و نيز اشاعه اعتقادات شيعي مورد توجه قرارداد. از آنجايي كه هنر عاميانه با ويژگي هاي بومي و سنتي اش با دستان هنرمندان سنتي خلق مي شود و مخاطب آن نيز مردم عامه است، مي توان اين فرضيه را مطرح كرد كه اين هنرها از نظر تصويري متاثر از سبك ها، ارزش ها و نمادهاي هنرهاي پيشيني شان هستند و از نظر محتوا با مقدس بودن مكان و مقوله فلسفي نيايش و تقديس ارتباط تنگاتنگي دارند. تحقيق حاضر در پي پاسخ به اين پرسش است كه مولفه ها، نمادها و فضاهاي متضاد خلق شده در بقاع متبركه ايران كدامند و چه شباهت هايي با نمونه هاي ديوارنگاري و نقاشي مانوي دارد. فرضيه اصلي تحقيق وجود ساخت هاي دوگانه و متضاد در نقاشي هاي بقاع متبركه در ايران بر بنيان مركزي تضاد مرگ و زندگي، خير و شر است و نمود مشابه آن در ديوارنگاري هاي بقاع متبركه و نقاشي هاي مانوي است. هدف از تحقيق شناسايي و تحليل ويژگي هاي صوري و محتوايي نقاشي هاي مذهبي در ايران به ويژه گيلان است. روش تحقيق توصيفي – تحليلي است و روش گردآوري مطالب كتابخانه اي و از طريق فيش برداري و تصوير خواني است. روش تجزيه و تحليل داده ها كيفي است. بر اساس پژوهش حاضر مي توان تضاد ميان زندگي /مرگ و خير / شر را اصلي ترين تضاد ميان نقوش بقاع متبركه مطرح كرد .كه ريشه در هنر و فرهنگ ايراني دارد. و در مواردي با نقاشي هاي مانوي تشابهاتي دارد. برخي از تضادهاي ديگر كه همراه با تضاد زندگي و مرگ در نقاشي هاي بقاع ديده مي شود. تضاد ، روشني /تيرگي ، معنوي/مادي، عالم ملكوت / جبروت ، دلاوري /زبوني و خواري، زميني /آسماني، آرامش /اضطراب ، آزادي / اسارت است. اين تضادها ي محتوايي تضادهاي بصري را هم به دنبال دارد مانند تيرگي / روشني رنگها ،نظم / بي نظمي تركيب بندي ها ، عبوسي /شادماني چهره ها و.. ، بيشترين تضاد را مي توان ميان نمادهاي مرگ و زندگي دانست كه مولفه هاي زندگي نمادهاي گياهي ، آب و نور سه نماد اصلي و جزو فراوان ترين نمادهاي به كار رفته در نقاشي هاست.