تحليلي بر رمان «پري‌رو» مبتني بر نظريۀ كنش گراي گرماس

رمان«پري‌رو» اثر سيّد حسين مرتضوي كياسري سرگذشت شخصيّت يك استاد ادبيّات عرفاني در دانشگاه است. اين رمان به دليل نمايش نگرش منفعلانه طبقه تحصيل‌كرده به دفاع مقدّس و همچنين تأثير بن‌مايه‌هاي ملّي و ديني در تغيير نگرش شخصيّت‌هاي آن اثري درخور توجّه و قابل تأمّل است. اين پژوهش با نگرشي جامع و كامل به نظريۀ گرماس در حوزۀ روايت شناسي، نقش هر يك از شخصيّت‌هاي اين رمان را در الگويي دقيق به نمايش مي‌گذارد. كنشگر اصلي اين روايت دكتر رشيدي در ابتدا به دنبال دستيابي به هدف فرعي خود يعني زندگي آرام است؛ آنچه باعث مي‌شود او به اين هدف بينديشد و درصد تحقّق آن باشد؛ «ميل به آسايش و راحتّي در زندگي» است. درنهايت تصميم مي‌گيرد كه عازم جبهه شود و در صف اوّل در مقابل دشمن متجاوز بجنگد. ازاين‌رو عاملي اصلي كه باعث تغيير نگرش دكتر رشيدي در اتخاذ اين تصميم مي‌شود «نگرش‌ها و اعتقادات ادبي، عرفاني و ديني احياشدۀ اوست» لذا فرستندۀ اصلي مرتبط باهدف اصلي «نگرش‌ها و اعتقادات ادبي، عرفاني و ديني» احياشده دكتر رشيدي است. همسايگان جديد او در خيابان شهيد عسگر زاده ياريگران اصلي او هستند. امّا بازدارندۀ اوّليۀ دكتر رشيدي در هدف اصلي «دل‌مشغولي‌هاي روزمرۀ زندگي»؛ «قرض‌هاي ناخواسته»و «عدم باور به نگرش‌ها و اعتقاداتش» است