تدوين چارچوب فني، حقوقي و اجرايي براي توسعه كالبدي پهنه هاي تاريخي شهرهاي كشور (نمونه موردي: شهر بجستان)

در فقدان ابزارهاي مناسب مديريت توسعه كالبدي در بافت هاي با ارزش فرهنگي- تاريخي شهرهاي كشور، تلاش براي اعمال نظارت و هدايت جريان توسعه كالبدي در اين پهنه ها با بهره-گيري از قالب هاي مرسوم و ابزارهاي توسعه اي رايج در بافت هاي جديد صورت مي پذيرد كه اين امر سبب تشديد چرخه فرسودگي در آنها گرديده است. در نبود بستر مناسب كالبدي، نشانه هاي فرسودگي فضايي و عملكردي نيز در اين پهنه ها بروز مي نمايد. در پژوهش حاضر، با پذيرش توسعه كالبدي بافت به عنوان بسترساز معاصرسازي فضايي، ابزارهايي كاربردي براي مديريت جريان معاصرسازي بافت فرهنگي- تاريخي شهر بجستان را فراهم ساخته ايم. در محيط فني و حقوقي شهرهاي كشور، ضوابط و مقررات ساختماني مهم ترين ابزار مديريت جريان توسعه كالبدي است. تدوين ضوابط و مقررات ساختماني براي اين پهنه ها فارغ از قالب هاي متداول طرح هاي توسعه شهري، مي بايست در چارچوب اصول و قواعد حاكم بر دانش مرمت ابنيه و بافت هاي تاريخي انجام پذيرد. از اين رو در پژوهش حاضر، پس از تعيين حوزه هاي مطالعاتي، در بافت فرهنگي-تاريخي شهر بجستان به عنوان نمونه موردي، سطوح اقدامات در هر حوزه را با توجه به اصول و منشورهاي بين المللي ارائه شده در زمينه اقدامات كالبدي در بافت هاي با ارزش فرهنگي– تاريخي و در چارچوب اصول و قواعد فني و حقوقي حاكم بر طرح هاي توسعه شهري كشور و همچنين ويژگي هاي محلي شهر تعيين نموديم. روش تحقيق حاضر توصيفي- تحليلي بوده و به لحاظ نوع آن كاربردي است. حاصل اين پژوهش، تدوين ضوابط و مقررات ساختماني با رويكردي پيوسته و يكپارچه براي بافت و عناصر با ارزش فرهنگي- تاريخي شهر بجستان است كه در چهار پهنه شامل آثار با ارزش فرهنگي- تاريخي و حرايم درجه يك آنها، حوزه اقدام مستقيم، حوزه بلافصل و حوزه فراگير ارائه گرديده است. ضوابط اختصاصي هر پهنه نيز در سه زمينه شامل ضوابط و مقررات ساختماني عام، ضوابط گذربندي و همچنين ضوابط زيرساخت ها، مبلمان و تجهيزات شهري تدوين شده است. در پايان پس از تعيين ساختار اجرايي ضوابط و مقررات و فرآيند اصلاح و بازنگري آن، نحوه تأمين و رسيدگي به حقوق مكتسبه ساكنان در محدوده طرح مشخص گرديده است.