نقش برج هاي ديده باني در تامين امنيت مردم منطقه بجستان در دوره قاجار

ايران درگذشته، به علت وضعيت جغرافيايي خاص، همواره مورد توجه و تهاجم بوده است. زندگي در چنين منطقه نا امني ايرانيان را به احداث ساختارهاي دفاعي و ايجاد سيستم امنيتي و دفاعي مجبور كرد. مطالعه استحكامات دفاعي ايران در هر دوره و مكاني اطلاعات ارزشمندي در مورد سيستم تدافعي آن بدست مي دهد. طي بررسي روشمندي كه در منطقه بجستان در بين سالهاي 92 تا 94 ه.ش انجام گرفت 13 برج ديده باني شناسايي شد كه تا كنون هيچ گونه اي مطالعه اي در خصوص آنها انجام نشده است. نوشتار حاضر بر آن است تا نقش برج هاي ديده باني– دفاعي را به عنوان بخشي از ساختارسيستم دفاعي شهرستان بجستان در دوره گذار بررسي نمايد و به تبيين اين مسئله تحقيق بپردازد كه نحوه كاركرد اين برج ها در راستاي تامين امنيت مردم منطقه چگونه بوده است و معماري آن ها به چه شكل در توسعه مفهومي و كاركردي ساختار امنيتي اثرگذار بودند؟ بر اساس الگوي روش شناسي تحليلي– توصيفي مي توان دستاورد اين تحقيق را چنين بر شمرد كه در دوره قاجار مهم ترين تهديدات پيش روي امنيت اجتماعي منطقه بجستان به عنوان جامعه اي كه تلقي سنتي از امنيت بر آن حكمفرما بود بحران هاي طبيعي اقتصادي، الگوي زيستي، ساختار سياسي قبيله اي و فرهنگ مبتني بر آن، عدم توسعه نهاد ها و ساختار هاي انتظامي جهت تامين امنيت، عدم توجه و تعهد دولت به تامين امنيت در مرزها و راه ها در تصور مردم باعث تسلط رويكرد سنتي تامين امنيت شهر و روستا ها گرديد. اصلي ترين و مهم ترين كاركرد اين ساختارها به عنوان بخشي از سيستم امنيتي منطقه؛ ديده باني و پس از آن اطلاع رساني و در نهايت تدافعي بوده كه نقش تعيين كننده اي در تامين امنيت ايفا مي كردند.