ويژگيها ورويكردهاي شهرايراني-اسلامي درمواجهه باچالش هاي فراروي شهري

ساختار و سيماي شهرهاي جهان در گذر زمان و در فرآيند جهاني سازي دچار تحولات شگرفي شده اند اما ميزان تغيير و تحول در هر شهر به عوامل و مولفه هاي گوناگوني بستگي دارد . در اين ميان شهرهاي ايراني – اسلامي طي دهه هاي اخير دچار نوعي دگرديسي گرديده اند. امواج مدنيسم و بازتاب فيزيكي آن در شهرها و سپس جريانات پست مدنيستي اثرات بسيار مهمي برخاست و بافت و فونكسيون(ساختار)اين شهرها به جاي گذارده است . موضوع شهر ايراني – اسلامي همواره با رويكردهاي متفاوت مواجه بوده است . هر انديشمند، دانشمند و كارشناسي از زاويه اي بر آن نگريسته و متناسب با داده هاي خود تعريفي ارائه كرده است. شهر ايراني – اسلامي تقريباً داراي سازمان ثابتي است، شكل گيري شهر بر مبناي وجود مراكز اصلي است كه عملكردهاي عمومي شهر را در خود دارد، راه هايي ميان دروازه و ميدان هاي شهري كشيده مي شود كه كاركردهاي عمومي را سامان داده اند و در ميان آنها، مسيرهاي اصلي تبديل به بازار شده و سرپوشيده مي شود . شهرشناسان ايراني – اسلامي اعم از غربي و شرقي، بناهاي كالبدي مبتني بر فرهنگ اسلامي را يكي از مشخصه هاي بارز شهرهاي اسلامي مي دانند كه از آن جمله مسجد، مدارس علوم ديني، مقابر و مزارها مي باشند كه از ميان آنها تكابا، حسينيه ها و خانقاه ها چندان مورد توجه و بررسي قرار نگرفته ند و اين در حالي است كه اين عناصر در شكل دادن به رفتارهاي گروهي ، تقويت پيوندهايي اجتماعي و تقويت همگرايي فرهنگي، همواره نقش عهده اي داشته است . ( ذوقي حسيني ، 1391 : 85 ) آنچه كه يك شهر را به اسلامي يا غير اسلامي تبديل مي نمايد، نه كالبد و تفويض يك حاكم بر آن شهر بلكه روح حاكم بر تعاملات انساني آن شهر مي باشد . يكي از آرزوهاي ديرينه انسان زندگي و زيستن در جامعه اي است كه توام با طراوت و آينده اي بهتر است، لذا تحقق آن در بستر مكاني شهر اسلامي مي تواند باشد . سيماي جغرافيايي شهرهاي دنياي اسلام خود آيينه اي است بر مظاهر تمدن اسلامي ، اسلام در عين جهانشمولي در شهرزاده شد و در شهر گسترش يافت . شهر ايراني – اسلامي برآيند كنشها و تاثير و تاثرات متقابل عوامل گوناگون شهر آفرين در ونزا و برونزا مي باشد كه در سير تكامل تاريخي، بستر جغرافيايي قلمرو اين شهرها است. شهرهاي ايراني اسلامي تبلور هويت انسان ايراني در قالب كالبدي متاثر از بستر جغرافيايي و اقليمي كشور ايران مي باشند . اين پژوهش با استفاده از روش توصيفي و مطالعه كتابخانه اي، در پي تحليل ساختار فضايي و كالبدي شهر ايراني اسلامي است .