نگاهي به كنش‌هاي گفتاري در شخصيت‌هاي داستان « دو زاهد» از تاريخ بيهقي

تجزيه و تحليل كنش‌هاي گفتاري موجود در متن، امكان آشكارسازي لايه‌هاي پنهان شخصيت‌ها و جايگاه اجتماعي آنها را فراهم مي‌كند. لايه‌هاي نهفته در گفتگوهاي به كار رفته در تاريخ بيهقي، با توجه به نظريه كنش گفتاري سرل قابل بررسي و آشكارسازي است و نشان از مهارت بيهقي در روايت متن دارد. در اين اثر تاريخي-ادبي، نويسنده از عنصر گفتگو براي شخصيت پردازي سود بسيار برده است. هر چهار نوع كنش گفتاري مطرح شده در نظريه سرل، با فراواني‌هاي متفاوت، در گفتگوهاي ترسيم شده در داستان دو زاهد قابل مشاهده است و بررسي كنش‌هاي به كاررفته در بافت گفتار نقش آفرينان متن بيهقي، موضع شخصيت‌ها را نسبت به جايگاه خود و ديگران نشان مي‌دهد. داستان دو زاهد نمونه اي از ظرافت‌هاي نهفته در نوشتار بيهقي است كه در طول آن در گفتار هر يك از شخصيت‌ها با توجه به جايگاه، باور و اندبشه‌اي آنها كنش گفتاري خاصي را مي توان مشاهده كرد.