بازخوانيِ نورِ طبيعي در ايجادِ حس معنويتِ فضاي مسجد جامع كرمان

نور به‎عنوان عنصر مؤثر بر قدرت ادراك و جزء لاينفك بصري در جهان هستي، در تمامي اعصار موردتوجه و تقدس بشر بوده كه در تمام طول تاريخ معماري هر جزء از بنا در خلال آن تعريف به خصوصي از خود ارائه داده و پا به عرصه¬ي وجود گذاشته است؛ لذا معماري پس از اسلام (با نظر به اصول و قواعد اسلامي) نيز از اين قاعده مستثنا نبوده و در راستاي ايجاد فضايي معنوي و انتقال حس معنويت و رسيدن به غايت انساني در لواي حضور پروردگار به مخاطب خود كه همان نمازگزار است گام¬هايي اساسي برداشته است، اهميت مساله آنجايي رخ مي-نمايد كه كيفيت فضايي با بهره¬گيري از نورگيري طبيعي جاي خود را به روشنايي¬هاي الكترونيكي داده است كه از پيامدهاي آن مي‌توان به تثبيت و سكون فضا اشاره كرد، به¬منظور درك موارد مذكور ابتدا با مطالعات كتابخانه‎اي مفاهيم نور، معنويت، مسجد و تأثير متقابل آن¬ها بر يكديگر را استخراج كرده، در قالب جداول و دياگرام¬ها ارائه مي¬شود كه به جهت انتظام ذهني صورت گرفته است، در ادامه مسجد جامع كرمان را به¬صورت ميداني بررسي كرده، بدين¬ترتيب بستر تطبيق مفاهيم مستخرج از بخش نخست بر اثر معماري و چگونگي پاسخ اثر معماري بر مخاطب فراهم¬ مي¬آيد، بررسي¬هاي حاكي از آن است كه روش¬هاي فراخوان نور طبيعي در بخش¬ها و فضاهاي مختلف مسجد نظير ايوان شهري و ورودي، ايوان¬هاي داخلي، صحن و شبستان توسط عناصر و افزونه¬هاي معماري چون شباك، در و پنجره‎هاي مشبك، روزن، سنگ مرمر، كاشي‌كاري، مقرنس و كاربندي كيفيتي را به فضا مي‌بخشد كه بستر گذار از فضاي مادي به معنوي در لواي معنويت فضاي مسجد اتفاق مي¬افتد. اين پژوهش مبين راه¬هايي است كه مي‌تواند به ارتقاء كيفيت و غناي معنويت فضاهاي مساجد منجر شود تا بتواند در راستاي حضور هرچه بهتر مؤمنين و دست¬يابي به غايت انساني گام بردارد، لذا توجه به نتايج در برنامه¬ريزي و طراحي¬هاي آتي مي‌تواند به‎عنوان رهيافتي مثمرثمر باشد.