نقش فرهنگ دانشگاهي در نهادينه شدن دانش‌محوري در دانشگاه

موضوع توسعه‌نيافتگي كه در قرن اخير در دنيا مطرح‌شده است، با مقوله دانش،جامعه علمي، رفتار علمي،تصميم‌گيري علمي و حكومت مبتني بر دانش گره‌خورده است. از طرف ديگر، توليد علم و دانش محصول عمده و اساسي دانشگاه‌هاست. نه‌فقط در قالب گزارش‌ها تحقيقاتي، پايان‌نامه‌ها و انتشارات دانشگاهي، بلكه اين مهم شامل دانش مديران، كاركنان، اساتيد و كاركنان متخصص در محورهاي دانشي مختلف نيز است. البته دانش از ابعاد خلق، توسعه، استفاده و نهادينه‌سازي آن در سازمان‌ها موضوع پيچيده‌اي است كه توجه زيادي در ادبيات علمي به خود معطوف داشته است. بنابراين دانشگاه‌ها بايد يك بازشناسي نقش در حال تغيير خود در جامعه دانش‌محور داشته باشند. امروزه نقش علم و دانش در شرايطي كه انقلاب ارتباطات در حال تكامل است، جايگاه ويژه‌اي پيداكرده است؛ به‌گونه‌اي كه از آن به‌عنوان يكي از عوامل اصلي پيشرفت و توسعه ياد مي‌شود. هيچ جامعه متمدني يافت نمي‌شود جز اينكه دانش در آن به رشد و نموهايي رسيده باشد. بنابراين انتظار مي‌رود كه توجه به دانش و وجود شرايط لازم براي نهادينه شدن دانش در دانشگاه‌ها يك ضرورت شناخته شود. لازمه ي اين، رجوع نخبگان دانشگاهي و سياست‌گذار به گفتمان علمى است و اين نيز مستلزم مبنا قرار دادن رويكرد و رهيافت علمى در تصميم‌گيري، توسعه ظرفيت‌هاي تصميم سازى و سياست سازى، توسعه محيط تعاملى افقى و مشاركت‌پذيري است.در دانشگاهي بافرهنگ تبادل دانش، افراد ايده‌ها و پيشنهادهاي خود را با ديگران تبادل مي‌كنند زيرا به‌جاي اينكه مجبور به اين كار باشند، آن را فرآيندي طبيعي مي دانند. شناخت فرهنگ مناسب و حمايتگر، كارايي و بهره‌وري را در دانشگاه تضمين مي‌كند. روش تحقيق مقاله، تحليل اسنادي است. روش پژوهش اسنادي هم به‌منزله روشي تام و هم تكنيكي در پژوهش‌هاي علوم اجتماعي موردتوجه بوده است. در اين روش، پژوهشگر داده‌هاي پژوهشي خود را درباره كنشگران، وقايع و پديده‌هاي اجتماعي، از بين منابع و اسناد جمع‌آوري مي‌كند. بر اين اساس در اين پژوهش، جهت تبيين جايگاه دانشگاه دانش‌محور و همين‌طور تبيين تأثير فرهنگ بر دانشگاه دانش‌محور از اسناد بالادستي و همين‌طور كتب و مقالات علمي در اين حوزه استفاده شد. جهت دانش‌محور شدن دانشگاه، به وجود آمادگي هاي لازم و شرايط تسهيل‌كننده‌اي نياز است. يكي از مهم‌ترين اين زيرساخت‌ها، وجود فرهنگ‌سازماني مناسب است. هم‌راستايي فرهنگ حاكم بر اين دانشگاه‌ها با اهداف و راهبردهاي دانشي، بر احتمال موفقيت دانشگاه‌ها تأثيري كليدي دارد. بدون وجود اين هم‌راستايي، تلاش‌ها و سرمايه‌گذاري‌هاي بسياري زيادي كه در اين زمينه انجام مي‌شود، به‌احتمال‌زياد با شكست روبه‌رو خواهند شد يا دستكم از اثربخشي كافي برخوردار نخواهند بود. اگر فرهنگ‌سازماني آمادگي پذيرش تغيير را نداشته باشد، بهترين برنامه‌ها نيز ممكن است در اجرا با شكست روبه‌رو شوند و هيچ ميزاني از مهارت هاي فنّاورانه يا مهارت هاي مديريت، موجب موفقيت يك پروژه نخواهد شد. بنابراين هدف اين مقاله بررسي نقش فرهنگ دانشگاهي در نهادينه شدن دانش‌محوري در دانشگاه است. بر اين اساس، اين مقاله به دنبال پاسخگويي به سؤالات ذيل است: مؤلفه‌هاي دانشگاه دانش‌محور كدم‌اند؟ فرهنگ دانشگاهي چه رابطه‌اي بادانش‌محوري در دانشگاه دارد؟چه پيشنهاد‌هايي براي بهبود دانش‌محوري در دانشگاه بر اساس فرهنگ دانشگاهي وجود دارد؟ بر اين اساس در اين مقاله ابتدا مفهوم دانش‌محوري و علم محوري تبيين مي‌شود و در ادامه دانشگاه دانش‌محور تعريف و تبيين مي‌شود. بحث نقش فرهنگ و فرهنگ دانشگاهي در دانش‌محور شدن دانشگاه يكي از بحث‌هاي مهمي است كه در اين مقاله به آن پرداخته مي‌شود. در پايان پيشنهاد‌هايي براي بهبود دانش‌محوري در دانشگاه بر اساس فرهنگ دانشگاهي ارائه مي‌شود.