ظرفيت‌شناسي مبنايي قرآن براي فهم و برداشت علمي از آن با توجه به نمونه‌هاي روان‌شناختي

Foundational capacities of the Quran for scientific inference: A Psychological Approach

چكيده اين كه آيا قرآن به عنوان مهمترين منبع معرفتي اسلامي، ظرفيت و قابليت لازم براي برداشت‌هاي علمي را دارد يا نه؛ و آيا با به‌كارگيري روش صحيح فهم علمي از آن، مي‌توان به كشف حقيقت انساني پرداخته و قوانين علمي (روان‌شناختي) را استخراج كرد؛ و اين كه متون اسلامي، به خصوص قرآن، از چه ويژگي‌هاي معرفت‌شناختي برخوردار است و بر اساس اين ويژگي‌ها روش فهم علمي از آن چگونه بايد باشد، جُستار اين پژوهش بوده است. ازاين‌رو، با به كارگيري روش تحقيق توصيفي ـ تحليلي، به اين نتيجه رهنمون شديم كه قرآن كريم با دارا بودن ويژگي‌هاي خاصي چون واقع‌گرايي و واقع‌نمايي، لايه‌مندي‌هاي معنايي تا سطوح فهم تخصصي، گزاره‌هاي مبتني بر بنيان‌هاي علمي (به ويژه قوانين حاكم بر انسان)، فهم‌ و تبيين پذيري، جهان‌شمولي و جامعيت علمي و معرفتي، در يك نظام يكپارچه معرفت‌شناختي به‌اضافة احاديث معتبر، مي‌تواند ظرفيت و قابليت لازم براي كشف و تبيين حقايق علمي و قوانين روان‌شناختي را به نحو احسن داشته باشد. ظرفيت‌شناسي قرآن با چنين ويژگي‌هاي منحصربه‌فردي، مبناي روش‌شناسي فهم و روش‌هاي برداشت علمي از آن مي‌باشد. كليدواژگان: برداشت علمي، روش فهم متن، ظرفيت‌شناسي، ويژگي‌هاي قرآن، معرفت‌شناسي، روان‌شناسي

Abstract The Research has been conducted to address the following questions: Does the Qur an, as the most important Islamic epistemic source, have the capacity for scientific deduction or not? And is it possible to discover the truth and extrapolate scientific (psychological) laws from the Quran by applying the proper scientific method of understanding? Thus, the author, using the descriptive-analytical research method, has concluded that the Holy Qur an possesses certain features to explain and discover the scientific truths and psychological laws. Some of them have been touched by the author and are as: realism, fidelity, semantic layers to levels of specialized understanding, propositions based on scientific infrastructures (in particular, about laws governing human beings), understandability, universality and scientific and epistemic comprehensiveness in an integrated epistemological system and authentic Hadiths. The capacity of the Qur an with such unique features is the basis to understand and have scientific deduction from it. Keywords: the Quran, Capacity, Deduction, semantic layers, psychological law