بررسي و ارزيابي كارايي سد‌هاي مخزني كشور در تحقق اهداف تأمين آب طي 15 سال اخير

در نيم قرن اخير توجه زيادي به احداث سدهاي مخزني براي كنترل، تنظبم و بهره برداري از منابع آب كشور شده‌است ولي اينكه چه حد وجود اين سدها مثمر ثمر بوده، بايد براساس عملكرد بهره بردراي در سال‌هاي اخير ارزيابي شود. اين پژوهش با بررسي ميزان ورودي، خروجي و ذخيره آب سدهاي مورد بهره بردراي كشور، كارايي آنها را در ايفاي تعهدات در يك دهه اخير بررسي و تحليل كرده است. روند ساخت سدها در ايران افزايشي و در 15 سال اخير به طور متوسط هر سال 11 سد به جمع سدهاي مورد بهره‌بردراي اضافه شده است كه به طور متوسط حجم مخزني بالغ بر 2 ميليارد مترمكعب در سال داشته‌اند. در دوره مورد بررسي، 43 درصد سدهاي كشور كمتر از 50 درصد آبگيري شده‌اند و اين بيانگر آن‌ست كه با وجود ظرفيت قابل توجه براي ذخيره سازي آب در كشور، منابع آب لازم براي استفاده از اين ظرفيت‌ها وجود نداشته است. به بيان ديگر در طراحي و احداث سدهاي مخزني كشور، مسئله خشكسالي‌ها كمتر مورد توجه قرار گرفته و شرايط نرمال يا حتي پرآبي ملاك طراحي مخازن سدها بوده است. نتايج اين پژوهش نشان داد كه در سال‌ خشكسالي 88-1387 تعداد سدهايي كه بيش از 75 درصد ظرفيت مخزن، آبگيري شده‌اند نسبت به سال‌هاي ديگر كاهش چشمگيري داشت و تنها 5 درصد ظرفيت مخازن كشور در اين سال توانسته‌اند بيش از 75 درصد آبگيري شوند. اين نشان مي‌دهد در مديريت منابع آب در سال‌هاي خشكسالي، بايد به گونه‌اي عمل كرد كه كمترين وابستگي را به سدهاي مخزني داشت.

Non uniformity of water demand and water resources cause damming in Iran were considered as a main measured to mitigation of water scarcity. The dams constructed in Iran have more than 48 billion cubic meters volume capacity and they are so important in water management because of drought occurring. There is an important question: are the dams many useful for mitigation of drought impacts? Answer to this question is the main subject of this research. So the inflow, outflow and storage of dam reservoirs were analyzed. The results showed that during recently 15 years, many dams have been constructed and added to list of dams under operation, i.e. 11 dams per year with more than 2 billion cubic meters per annual. The results showed also that 43% of dams have been filled less than half capacity because of water resources constrains. This showed that design of dam had been carried out based on the normal condition of the basins water resources. Also the obtained results showed that in drought year of 2009, only %5 of dam reservoirs have been filled more than %75 of volume capacity of the dams. Therefore there is a basic policy that in water management during drought period, the dams are not considered as efficient tools.