خلط مراتب گوناگون آگاهي و سكولاريزه شدن متون مقدس

متون مقدسي چون قرآن با ديگر متون غيرقدسي و عرفي چه تفاوت يا تفاوت‌‌هايي اساسي دارند؟ «متون مقدس» چرا «مقدس» تلقي مي‌‌شوند؟ آيا تقدس قائل شدن براي برخي از متون امري اجتماعي و فرهنگي، يعني حاصل پاره‌‌اي دلايل اجتماعي و تاريخي است، به اين معنا كه متون مقدس صرفاً در محدودۀ جغرافيايي و فرهنگي خويش مقدس‌‌اند و در خارج از محدوده‌‌هاي ايماني خويش ديگر مقدس نيستند، يعني تورات فقط براي يهوديان و اناجيل صرفاً براي مسيحيان و قرآن فقط براي مسلمانان مقدس‌‌ و... است و اين متون براي مؤمنان به ديگر اديان ديگر قدسيتي نداشته، فاقد هر گونه قداستي هستند؟ به اين ترتيب، آيا بايد پذيرفت كه قدسي بودن متون مقدس امري ذهني (سوبژكتيو) و روان‌شناختي (سايكولوژيك)، يعني ساخته و پرداختۀ روان‌‌شناسي افراد است، لذا بايد گفت «اين متن براي اين فرد خاص مقدس است و مي‌تواند براي ديگري مقدس نباشد؟ معناي اين سخن اخير اين است كه اين فرد و روان‌‌شناسي او، يعني تلقين‌ها، تربيت دوران كودكي، قرار گرفتن در نظام تعليم و تربيتي خاص و ديگر عوامل روان‌‌شناختي فرد است كه سبب مي‌گردد كه يك متن مقدس تلقي شود در صورتي كه نمي‌توان از قدسي بودن في نفسۀ متون مقدس سخن گفت؟ آيا در اين صورت فرد حق ندارد هر متني را بنا به پاره‌‌اي دلايل اجتماعي يا روان‌‌شناختي مقدس يا نامقدس تلقي كند؟ به راستي مقدس بودن متن مقدس به چه معناست؟ قدسيت متون مقدس قائم به چيست و چه چيز قدسيت متون متن مقدس را قوام مي‌‌بخشد؟ آيا ما بايد از «متن مقدس» سخن بگوييم يا از «متون مقدس»؟ اگر بتوان از متون مقدس سخن گفت قدسيت و وجه مشترك اين متون متفاوت را در كجا بايد جست‌‌وجو كرد؟ تقاوت متون مقدس به چه چيز يا چيزهايي است؟ متون مقدس در ميان مؤمنان به اديان «متون آسماني» خوانده مي‌‌شوند. اما به راستي مراد از متون آسماني چيست؟ آيا صفت «آسماني» در تعبير «متون آسماني» تعبيري حقيقي است يا مجازي؟ اگر اين تعبير به مجاز به كار مي‌‌برد، اين مجاز اشاره به كدامين «حقيقت» دارد؟ اين‌‌ها پرسش‌‌هايي است كه بدون انديشيدن بدان‌‌ها در افق و سپهري روشن نمي‌توان به مواجهه‌‌اي درست با اين متون نايل شد و چه بسا چه بسياري از روش‌‌هاي تفسيري از اين متون به مواجهه‌‌اي نادرست و انتظارات و استنتاج‌‌هايي نادرست‌‌تر از اين متون بينجامد. به اعتقاد نگارنده، مقاله عدم توجه به وجود مراتب گوناگون وجودشناختي و به دنبال آن عدم توجه به مراتب گوناگون معرفت‌شناختي و عدم توجه به وجود مراتب گوناگون در مرتبۀ هستي انساني و خلط اين مراتب منجر به روش‌‌هاي تفسيري نادرست، به ظهور انتظاراتي نابه جا و نامعقول از متون مقدس و در نتيجه عرفي و ناسوتي و سكولاريزه شدن آن ها مي‌‌انجامد.