تأثيرپذيري قابليت جذب عنصر روي در منطقه شهرك صنعتي روي زنجان از ويژگي‌هاي مختلف خاك

اطلاع از وضعيت زيست‌فراهمي عناصر سنگين در خاك و شناخت عوامل مؤثر بر آن مي‌تواند اطلاعات مفيدي در راستاي كنترل خطر آلودگي خاك فراهم آورد. براي انجام اين مطالعه، علاوه بر ويژگي‌هاي فيزيكوشيميايي معمول، غلظت كل و قابل جذب عنصر روي در تعداد 110 نمونه خاك سطحي (صفر تا 20 سانتي‌متر) برداشت‌شده از منطقه شهرك صنعتي روي زنجان تعيين گرديد. نتايج تجزيه آماري نشان داد كه ميانگين غلظت كل عنصر روي در خاك‌هاي منطقه مورد مطالعه 91 /179 ميلي‌گرم بر كيلوگرم بود كه كوچك‌تر از حد مجاز اين عنصر در خاك‌هاي كشور است. هم‌چنين مشخص شد كه ميانگين غلظت قابل جذب عنصر روي (عصاره‌گيري شده با دي‌اتيلن تري‌آمين پنتا استيك اسيد) 70 /17 ميلي‌گرم بر كيلوگرم بود كه با توجه به قليايي بودن واكنش خاك‌ها، مقداري قابل توجه است. نتايج تجزيه هم‌بستگي حاكي از آن بود كه ويژگي‌هاي درصد رس، واكنش خاك و مواد آلي خاك اثر چنداني بر زيست‌فراهمي عنصر روي ندارند؛ حال آن‌كه هم‌بستگي منفي و معني‌داري ميان غلظت قابل جذب روي در خاك با درصد كربنات كلسيم معادل خاك و فاصله از شهرك صنعتي روي مشاهده شد. به‌نظر مي‌رسد در مقايسه با ويژگي‌هاي خاكي متداول، فاصله از منابع انساني ايجاد آلودگي در خاك به‌مراتب اثر بيشتري در كنترل رفتار شيميايي عناصر سنگين در خاك دارد.