اسناد خزانه اسلامي ابزاري نوين در تأمين مالي بخش عمومي ايران

Islamic Treasury bills A new instrument for financing the public sector of Iran

معكوس كشورهاي توسعه يافته در دنيا، اقتصاد ايران بانك محور است و حدود هشتاد درصد از تأمين منابع را بانك ها تأمين مي كنند و تنها 20 درصد از بازار سرمايه تأمين مي شود. يكي از ابزارهاي مهم در بازار مالي اسناد خزانه است. نظر به ممنوعيت ربا در اسلام، اسناد خزانه سنتي قابليت كاربرد در نظام مالي اسلامي را ندارد و به همين علت نياز بازارهاي مالي اسلامي به داشتن ابزار مالي كوتاه مدت با ريسك پايين كه بتواند خلاء اسناد خزانه سنتي را پر كند، اسناد خزانه اسلامي است. اسناد خزانه اسلامي، ابزار مالي جديدي است كه از سال 1392 براي تسويه مطالبات طلبكاران غير دولتي از دولت معرفي شده است. در ادبيات مالي، اسناد خزانه اوراق بهاداري هستند كه گواه تعهد ناشر (به طور عموم دولت ها) به باز پرداخت مبلغ اسمي آن ها در آينده است. هدف اصلي اين ابزار تأمين كسري بودجه دولت در كوتاه مدت به شمار مي آيد؛ اما كاركرد هاي متعدد ديگري مانند نرخ بهره بدون ريسك ونيز ابزار مؤثر براي بانك مركزي در اجراي سياست پولي هستند. نقش اسناد خزانه اسلامي در شفاف سازي نرخ واقعي سود طبق پيش بيني ها، اين اسناد بخش زيادي از چالش كمبود منابع در بانك ها و بنگاه ها بدون اختلال در روند كاهش تورم مرتفع خواهد كرد. در برنامه ششم توسعه به ابزارهاي بدهي خصوصا اسناد خزانه اسلامي و صكوك توجه ويژه‌اي شده است. با اينكه اصولاً استفاده از اين ابزارها توسط دولت بيشتر به منظور تأمين بخشي از كسري بودجه، تسويه بدهي‌ها به پيمانكاران و بانك‌ها و رسيدن به انضباط مالي بيشتر صورت مي‌گيرد، اما در توسعه و تعميق بازار سرمايه و پول نيز كاربرد دارند.