روند تغييرات معماري و عوامل موثر بر آن

به جز عوامل طبيعي و در صدر آنها عامل اقليم كه نقش اساسي در شكل گيري، مورفولوژي و ت سيماي سكونتگاه هاي انساني به طور عام و شهرها به طور خاص را داشته اند، عوامل انساني شامل فرهنگ و مذهب، مهمترين عامل در نحوه شكل يابي، آمايش فضايي و ترسيم سيماي دروني و بيروني شهرها در گذشته بوده است. اين امر را مي توان به روشني در معماري شهرهاي اسلامي و تميز آنها نسبت به روستاهاي اطراف خود و نيز شهرهاي غير اسلامي در دوره هاي گذشته مشاهده نمود. وجود مساجد، مناره ها، سردر بناها، گچ بريها، و ... همگي تحت تاثير شريعت اسلام عوامل موثر در معماري دروني و بيروني شهرهاي اسلامي بوده اند. اما با گذشت زمان و رخداد فرايندهايي از جمله، افزايش جمعيت و رشد شهرنشيني، افزايش قيمت زمين و به تبع آن كمبود زمين در شهرها و توسعه آپارتمان نشيني، ايجاد يك همساني كالبدي را در سيماي شهرهاي اسلامي و غير اسلامي پديد آورده است به طوري كه در نگاه اول به شمايشهرهاي اسلامي و غربي، تفاوت آنچناني كه نشان دهنده عامل دين در آنها باشد به چشم نمي خورد و به جز عناصر انگشت شماري همچون مسجد كه شايد از اندك عناصر به جاي مانده از گذشته شهرهاي اسلامي است كه البته همين عنصر هم تا حدود زيادي تحت تاثير عوامل مختلف تغييراتي در بناي آن ايجاد شده، چيز ديگري باقي نمانده است. چرا كه شهرهاي امروز در فرايند جهاني شدن و رشد ارتباطات ساختاري بيش از پيش به همگرايي و همانندي فرهنگي اجتماعي، اقتصادي و خصوصا كالبدي نزديك مي شوند. اين مقاله بر آن است تا ضمن ارايه و بررسي فهرستي از مولفه هاي تاثيرگذار بر اين جريان جهت آگاهي از زمينه تاريخي اين بحران هويتي به جستجو و رتبه بندي علل آن و نهايتا زمينه سازي براي دستيابي به راهكارهاي برون رفت از اين بحران بپردازد.