ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﯾﮕﺎه آﺑﺨﯿﺰداري در ﮐﻨﺘﺮل و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﮐﺸﻮر

اﻣﺮوزه ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﻬﯿﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب و ﺧﺎك ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻠﯿﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ دﻧﯿـ ﺎ ﺑـﻮده ودر اﯾـﻦ ﻣﯿـﺎن ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎك و در ﻧﺘﯿﺠﻪ آن رﺳﻮﺑﮕﺬاري در ﻣﺨﺎزن ﺳﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻋﺪم ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎﻫﻬﺎي ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ و ﻣﺎﻫﻬﺎي ﻣﺼﺮف آب در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ از ﯾﮏ ﻃﺮف و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﻻﻧﻪ آﺑﺪﻫﯽ رودﺧﺎﻧـﻪ ﻫـ ﺎ در اﯾـﻦ ﻣﻨـﺎﻃﻖ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺣﺪاث ﺳﺪ ﻫﺎي ﻣﺨﺰﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﺑﺰار ﻣﺆﺛﺮ در ﮐﻨﺘﺮل و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻄـﺮح ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ اﻗﻠﯿﻢ ﻏﺎﻟﺐ ﮐﺸﻮر اﯾﺮان ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ اﺳﺖ، ﻟﺬا در ﺳﺎﻟﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدي ﺑـﻪ اﺟـﺮاي ﻃﺮﺣﻬـﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ وﯾﮋه اﺣﺪاث ﺳﺪﻫﺎي ﻣﺨﺰﻧﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ اﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﻣﻔﯿﺪ اﯾﻦ ﺳﺪﻫﺎ ، ﻣﺴﺌﻠﻪ رﺳﻮﺑﮕﺬاري در ﻣﺨﺰن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺣﺎﮐﯽ از آﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﺮخ رﺳﻮﺑﺪﻫﯽ اﻏﻠﺐ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي آﺑﺮﯾﺰ ﺳﺪﻫﺎي ﮐﺸﻮر ازﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﺳﻮب ﻣﺨﺰن ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ زﯾﺎدي ﺑﻮده و روش ﮐﻨﺘﺮل رﺳﻮب در ﻣﻨﺸﺄ ﯾﺎ روش آﺑﺨﯿﺰداري ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ آن ، ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ اﻫﻤﯿﺖ دارد ﻟﺬا در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ روش آﺑﺨﯿﺰداري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾـﮏ روش اﺳﺎﺳـﯽ ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﭘﺎﯾﺪار از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب و ﺧﺎك ﮐﺸﻮر ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﺷﺪه و ﻣﻮاﻧﻊ اﻧﺠﺎم آن ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳـﯽ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ در ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ روﻧﺪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺣﺪاث ﻣﺨﺎزن در ﮐﺸﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎﻟﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ 550 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻣﺘﺮﻣﮑﻌﺐ ﻣﺨﺰن اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﯿﺶ از 200 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻣﺘﺮﻣﮑﻌﺐ ازﮔﻨﺠﺎﯾﺶ اﯾﻦ ﻣﺨﺎزن ﺑـﺪﻟﯿﻞ رﺳـﻮﺑﮕﺬاري از دﺳـﺖ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و در ﺻﻮرت اداﻣﻪ اﯾﻦ وﺿﻊ ، ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﯿﻤﻪ ﻋﻤﺮﻣﺨﺎزن ﮐﺸﻮر در ﺣﺪود 50 ﺳﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﮔﺮﭼﻪ آﺑﺨﯿﺰداري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راه ﺣﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﺣﻔﻆ ﻣﺨﺎزن ﮐﺸﻮرﻣﻄﺮح اﺳﺖ وﻟﯽ در ﺳﺎﻟﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻻزم در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿـﻖ ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﭘﯿﺸﻨﯿﺎزﻫﺎ و ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي اداري و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻻزم ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﺆﺛﺮ اﻗﺪاﻣﺎت آﺑﺨﯿﺰداري ﻣﻬﯿﺎ ﻧﯿﺴـﺖ اﻫﻤﯿـﺖ ﻗﺎﺋـﻞ ﺷﺪن دوﻟﺖ در اﻣﺮ آﺑﺨﯿﺰداري، اﯾﺠﺎد ادارات آﺑﺨﯿﺰداري در ﻧﻘﺎﻃﯽ از ﺣﻮﺿﻪ ﮐﻪ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺗﺠﻤﻊ ﺟﻤﻌﯿﺖ دارﻧﺪ، ﺗﻐﯿﯿـﺮ و اﺻـﻼح ﻗـﻮاﻧﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﺐ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺮدم در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻃﺮﺣﻬﺎي آﺑﺨﯿﺰداري واﯾﺠﺎد ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎي ﻧﻈﺎرﺗﯽ ﺑﺮاي رﻋﺎﯾﺖ اﺻﻮل آﺑﺨﯿﺰداري در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺮدم و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي اﺟﺮاﺋﯽ و ﺑﺎﻻﺧﺮه اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﻨﺪ ﯾﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺮاﺑﺮي در ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎي آﺑﺨﯿﺰداري ﮐﺸﻮر از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﯿﺎزﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.