بررسي جايگاه رسانه‌ي ملي و شبكه‌هاي ماهواره‌اي در مفهوم‌سازي خانواده از ديدگاه مادران و دختران دبيرستاني

سرعت تغيير و تحول‌ها در نظام خانواده‌ي ايراني در سال‌هاي جاري، بي‌شباهت به سرعت رشد تكنولوژي اطلاعات و ارتباطات نيست. در نظري اجمالي مي‌توان گفت كه خانواده در ايران از نظر ساختار، اهداف، آرمان‌ها، عناصر و حتي كميت، تفاوت‌هاي بسياري داشته است. مطلوب يا نامطلوب بودن اين تحولات در گرو توجه و تدبير و برنامه‌ريزي‌هاي كلان جامعه است؛ اما آنچه در چند سال اخير به سرعت اين تحولات افزوده، ورود شبكه‌هاي ماهواره‌اي به‌ويژه فارسي‌زبان در جمع خانواده‌هاي ايراني و چه‌بسا جايگزين‌شدن آن‌ها با رسانه‌ي ملي است. هدف پژوهش حاضر، مقايسه‌ي نقش رسانه‌ي ملي و شبكه‌هاي ماهواره‌اي در مفهوم‌سازي خانواده از ديدگاه دختران جوان است. براي دستيابي به هدف پژوهشي با رويكرد كيفي، به‌شيوه‌ي استقرايي با تحليل توصيفي‌تفسيري با ابزار مصاحبه‌ي عميق طراحي گرديد. نمونه‌اي شامل پانزده دانش‌آموز متوسطه دوم و مادران آن‌ها، به‌صورت هدفمند انتخاب گرديدند. گروه نمونه به سه دسته تقسيم شدند: كساني كه فقط رسانه‌ي ملي را مشاهده مي‌كنند؛ كساني‌كه فقط شبكه‌هاي ماهواره‌اي را مشاهده مي‌كنند؛ كساني كه هم رسانه‌ي ملي و هم شبكه‌هاي ماهواره را مشاهده مي‌كنند. تحليل محتواي مصاحبه‌هاي انجام‌شده حاكي از آن است كه مادراني كه به رسانه‌هاي ملي توجه دارند، به تربيت دختران اهميت بيشتري مي‌دهنـد و احسـاس مسـؤوليت و تعهـد بيشتري دارند و به‌ دنبال خـانواده‌اي ايـده¬آل در برنامـه‌هاي تلـويزيون ملي هستند. در خانواده‌هايي كه مادران به رسانه‌هاي غيـرملي توجه دارند، نوعـي بيگانگي فرهنگي مشاهده مي‌شود و مفهومي متفاوت از خانواده ارائه مي‌گردد. در گروه ديگر، مادراني كه به هر دو رسانه‌ي ملي و غيرملي توجه دارند، بيشتر به ‌دنبال برنامه مناسب در برنامه ملي هستند؛ ليكن نتايج در گروه دختران نشان‌دهنده‌ي آن است كه آن‌ها برنامه‌هاي مناسب سن و نيازهاي خود را در شبكه‌هاي ماهواره‌اي جست‌وجو مي‌كنند.