گذار از مادرشهر به ماوراي شهر (صورت بندي نوين تحولات شهري در بستر فناوري هاي اطلاعاتي-ارتباطي)

در دهه هاي اخير و به خصوص در سال هاي آغازين قرن بيست و يكم، در هم پيچيدگي عوامل فن آورانه نوين، به خصوص در حوزه فن آوري هاي اطلاعاتي- ارتباطي، رسانه اي و حمل و نقلي با ساختار پيشين شهر، موجب شده تا در طي يك فرآيند تكاملي، ماهيت سلسله مراتبي و تك سطحي سنتي به شبكه هاي مركب و چندسطحي جديد در شهر بدل شوند. بديهي است كه تغيير برخي ماهيت هاي فضا-زماني و ورود مفاهيمي نو به عرصه حيات شهري، موجب خلق وضعيت هاي جديدي در شهر و ابعاد ماهوي آن مي شود. لذا شناخت مكانيزم هاي تحول در جهت هدايت توسعه آينده و ايجاد يك نظام شهري متعادل و پايدار بسيار حائز اهميت است. در اين پژوهش تلاش شده تا با بررسي و تحليل متون نظري و پژوهشي مهم در اين حوزه با رويكرد كتابخانه اي-تحليلي، محورها و ساحت هاي اصلي و مكانيزم دگرگوني شهرها در بستر تحولات فن آورانه اخير در حوزه اطلاعات و ارتباطات روشن شود. براي اين منظور، ابتدا متون نظريه اي و فرانظريه اي (فلسفي) و پس از آن پژوهش هاي ميداني و گزارشات مربوط به اثرات اخير و آتي فن آوري هاي اطلاعاتي-ارتباطي بر شهر و حيات شهري (بيش از 70 عنوان مقاله و كتاب به طور مستقيم و در حدود 150 اثر بدون ارجاع مستقيم) مورد مطالعه و بررسي قرار گرفتند. پس از آن، اشارات مختلف متون به تاثيرات مذكور، بنا به موضوع و معناي مورد دلالت دسته بندي شدند و در نهايت كليه زمينه هاي تحول شهر و حيات شهري، با يك سنتز ديالكتيك و تحليلي، در پنج گروه عمده (قلمروزدايي/ بازقلمروبندي، مافوقِ اتصال پذيري و فشردگي هاي شبكه، تحول معناي حضور، ايجاد شهرهاي هوشمند، تغيير فرم شهر) صورت بندي و تبيين شدند.