نگرش سيستمي و چالش‌هاي ژئومورفولوژيستي چند دهه اخير

اين مقاله قصد دارد با رويكردي سيستمي چالش‌هاي ژئومورفولوژيستي چند دهه اخير ايران را بررسي نمايد. نگاهي به مطالعات ژئومورفولوژيكي در چند دهه اخير حاكي از دور شدن تفكرات جغرافيايي از مفاهيم اوليه ارائه‌شده در فلسفه جغرافيا است. مفاهيمي همچون پراكندگي‌ها، تشابهات و تفاوت‌هاي مكاني كه نهايتاً در دنياي كنوني به‌عنوان تحليل فضايي دنبال مي‌شود. به عبارتي دور شدن ذهن محققان از فلسفه علم، باعث شده كه باوجود قطعيت در اين اصل كه «قبل از درگير شدن ذهن انسان به موضوعي، همه عوامل محيطي اعم از جامدات و نباتات به كمك او مي‌آيند تا درك صحيحي از موضوع حاصل كند» ولي بسياري از كشفيات علوم نتوانسته‌اند در حل مسائل اساسي نقش داشته باشند و فقط به‌صورت معلومات يا اطلاعات عمومي باقي‌مانده‌اند. يكي از مفاهيم فلسفي كه كمتر به آن توجه شده شناخت دقيق موضوع است كه به‌عنوان پديدارشناسي از آن يادشده است. شناخت دقيق پديده‌ها منجر به رويكردهاي متفاوتي مي‌شود: در بسياري از موارد شناخت دقيق پديده‌ها منجر به‌ پيش‌بيني رفتار آن‌ها و كنترل رفتار آن‌ها و جلوگيري از وقوع رفتار تهديدآميز آن‌ها مي‌شود. در بسياري از موارد با شناخت دقيق پديده‌ها، انسان مي‌تواند خود و تأسيسات خود را از تهديدات آن‌ها دور كند و بالاخره شناخت بعضي از پديده‌ها منجر به تغيير رفتار بشر در مقابل آن‌ها مي‌شود. به‌هرحال هركدام از اين رويكردها مستلزم شناخت دقيقي از پديده‌ي موردمطالعه است. شناخت دقيق پديده‌ها در شرايط كنوني نيازمند تحليل سيستمي آن‌ها است؛ يعني بتوان موضوع را به‌گونه‌اي در نظر گرفت كه ورودي‌هاي آن به‌خوبي شناخته شوند و درون داد سيستم به‌درستي تحليل شود و خروجي آن‌ها نيز مشخص گردد.