بررسي ناهنجاري در تجويز داروي متيل¬فنيدات با رويكرد تحليل شبكه‌هاي اجتماعي

Anomaly detection in methylphenidate prescribing with a Social Network Analysis approach

سوءمصرف دارو علاوهبر تحميل هزينههاي زياد بر روي شركتهاي بيمه درماني، اثرات مخرب و جبرانناپذيري بر سلامت افراد جامعه دارد. داروي متيلفنيدات (ريتالين) كه براي درمان اختلالات ناشي از نقص توجه بهكار ميرود از جمله داروهاي اعتيادآور و داراي پتانسيل بالاي سوءمصرف محسوب ميشود. اطلاعات ثبتشده در شركتهاي بيمهي درماني مربوط به تجويز و مصرف دارو، منبع مناسبي براي استخراج الگوهاي نهفته سوءمصرف است. تعداد زياد داروها، پزشكان، بيماران و ارتباطات مابين آنها را ميتوان به صورت شبكهاي پيچيده مصورسازي و تحليل نمود. ايده اصلي اين مقاله استفاده از ابزارهاي تحليل شبكه اجتماعي براي ترسيم ارتباطات مابين پزشك و بيمار، بررسي تجويز داروي متيلفنيدات در ميان تخصصهاي مختلف پزشكي و شناسايي بيماران مشكوك به سوءمصرف است. بهاينمنظور، با بررسي نسخ بيمه سلامت ايران در سالهاي 2014 تا 2016 استان اصفهان، شبكه وزندار دوبخشي ارتباطات پزشك و بيماران ترسيم شد. عليرغم وضع قوانين نظارتي مبني بر ارائهي داروي متيلفنيدات تنها با نسخه پزشك متخصص اطفال، اعصاب و روان و روانپزشك، نتايج اين مقاله، آمار نگرانكنندهاي از سهم 50درصدي پزشكان عمومي در تجويز اين دارو ارائه ميدهد. بكارگيري اين روش نيز، منجر به شناسايي افراد مشكوكي شد كه طي سه سال از بيش از پانزده پزشك مختلف داروي متيلفنيدات دريافت كردهاند. در آخر نيز شبكهي هم تجويزي داروها با متيلفنيدات بر اساس زيرگروههاي دارويي ترسيم شد. نتايج اين مطالعه لزوم استفاده از سيستمهاي آنلاين خبره را براي نظارت و شناسايي افراد متخلف، نشان ميدهد.

In addition to imposing considerable costs on health insurance companies, drug abuse could have adverse and irreversible effects on the health of individuals. Methylphenidate, which is mostly used to treat ADHD, is a drug with high potential for addiction and abuse. Drug prescription and administration information recorded by health insurance companies could serve as a good source for extraction of latent substance abuse patterns. The high number of drugs, physicians, patients and the interactions among them can be illustrated and analyzed in the form of a complex network. The present article attempts to use social network analysis tools to delineate the relationship between physicians and patients, investigate methylphenidate administration patterns among different medical specialties and detect patients suspected with drug abuse. To this end, the drug prescriptions covered by Iran Health Insurance Company in the province of Isfahan from 2014 to 2016 were reviewed to delineate a weighted network of physician-patient communications. We delineated the methylphenidate co-prescription network based on medical sub-groups. Although only pediatricians, neurologists and psychiatrists are regulated to prescribe methylphenidate, our analysis shows that an alarming 50% of prescriptions were given by general practitioners. Our analysis also identified 5 patients suspected with drug abuse, each of whom were prescribed methylphenidate by more than fifteen different physicians over the course of the study. The results highlight the importance of using expert systems to monitor and detect drug abuse perpetrators.