بررسي تاثير مولفه‌هاي بارش بر شاخص جريان پايه در اقليم‌هاي خشك و نيمه خشك

شناخت روابط بين مولفه‌هاي بارش با جريان پايه مي‌تواند موجب دستيابي به اطلاعاتي در خصوص آب در دسترس، به‌منظور استفاده در بهينه‌سازي طرح‌هاي مرتبط با كنترل، استحصال و بهره‌برداري از منابع آب شود. در اين تحقيق ابتدا نقشه مناطق اقليمي كشور به روش دومارتن با لايه مرز حوضه‌هاي رتبه چهار كشور تقاطع داده و حوضه‌هاي واقع در مناطق اقليمي خشك و نيمه‌خشك تفكيك شد. سپس با بررسي داده‌هاي دبي روزانه ايستگاه‌هاي آب‌سنجي، تعداد حداقل30 ايستگاه از هر منطقه اقليمي با آمار مناسب و دوره مشترك آماري سال‌هاي1355-1390انتخاب شد. در مرحله بعد با بررسي داده‌هاي بارش نظير داده‌هاي دبي روزانه، ميانگين بلند‌مدت تعداد روز‌هاي باراني هر حوضه محاسبه شد. شاخص جريان پايه با استفاده از داده‌هاي روزانه جريان به روش فيلتر رقومي دو پارامتره استخراج شد. روابط بين شاخص جريان پايه و تعداد روز‌هاي باراني و بارش متوسط سالانه در مناطق مختلف اقاليمي محاسبه و نتايج تحليل و تفسير شد. نتايج نشان داد كه در مجموع حدود ۸۲٪ از حوضه‌هاي منتخب واقع در مناطق اقليمي‌خشك و ۶۸٪ از حوضه‌هاي واقع در اقليم نيمه‌خشك، ميانگين سهم مشاركت جريان‌هاي زير‌سطحي در جريان‌هاي رودخانه‌اي بيش از 50 درصد است. همبستگي بين بارش متوسط سالانه با جريان پايه در مناطق خشك و نيمه‌خشك يك رابطه منفي را به نمايش گذاشته است. بالاترين ضريب تبيين بين تعداد روز‌هاي باراني و شاخص جريان پايه، برابر با 0/57 و متعلق به حوضه‌هاي مناطق نيمه‌خشك و كمترين ضريب تبيين به ميزان 0/14 به حوضه‌هاي منطقه اقليمي خشك تعلق دارد. در جمع‌بندي نتايج اين پژوهش قابل ذكر است كه با شناخت ظرفيت‌هاي آب پايه و طبقه‌بندي حوضه‌ها از منظر آب پايه‌ي دردسترس و قابل استحصال، شرط اوليه و لازم براي مديريت بهينه منابع آب پايه در جهت اهداف مديريت جامع منابع حوضه ميسر مي‌گردد.