بازتاب ترسيمات هندسي رياضيدان ايراني، ابوسهل بيژن بن رستم كوهي در نقوش هندسي معماري

يكي از اركان اساسي فضاسازي معماري اسلامي، هندسه مي باشد كه نقش به سزايي در معماري ايراني نيز داشته است. با توجه به اينكه سطوح مختلف، تعريف كننده فضا مي باشند، و از طرفي اين سطوح غالبا با تزيينات همراه هستند، بنابراين ارتباط خاصي بين هندسه و تزيينات در معماري اسلامي وجود دارد. كه اين ارتباط، باعث گرديده تا يكي از مشخصه هاي تعريف كننده معماري اسلامي، استفاده از الگوهاي هندسي مختلف در قالب سطوح تزييني شود. منشا پيدايش چنين الگوها و شكل هاي پايه هندسي، به معماري پس از اسلام و هندسه دانان مسلمان آن زمان بر مي گردد. يكي از برجسته ترين هندسه دانان زمان آل بويه، ابوسهل بيژن بن رستم كوهي مي باشد كه علاوه بر اختراع نوعي ابزار ترسيمي هندسي، ترسيمات مختلف هندسي اي را نيز، در اين زمينه انجام داده است. كه آن خود، جزيي از اشكال پايه تزيينات سطوح معماري اسلامي به شمار مي آيد. هدف از پژوهش حاضر، معرفي ابوسهل كوهي به عنوان برجسته ترين هندسه دان زمان خود، بررسي آثار، فعاليت ها و نهايتا ترسيمات هندسي وي و مصاديق آن ترسيمات، در بناهاي مختلف مي باشد. روش گردآوري اطلاعات از طريق بررسي هاي كتابخانه اي، به كمك منابع متعدد و مطالعه اسناد خطي-تاريخي، از نوع تاريخي، توصيفي مي باشد. نتايج حاصل از پژوهش نشان مي دهد كه 7 ضلعي منتظم، به علت عدم ايستايي و عدم هماهنگي با ساير الگوهاي هندسي، به ندرت در هندسه پلان و يا تزيينات سطوح معماري اسلامي، مورد استفاده گرديده است. در حاليكه 5 ضلعي منتظم، به واسطه هندسه خاص خود، در گره ها، كاربندي ها، كاشي كاري و حتي تزيينات گچي بناهاي مختلف، بر روي چوب، كاشي، گچ و حتي فلز كاربرد داشته است.