پايش كاربري اراضي با استفاده از سنجش از دور و GIS به منظور تهيه نقشه كاربري مطالعه موردي: ماهشهر، استان خوزستان)

Monitoring Land Used Using RS and GIS to Prepare a Land Used Map: A Case Study of Mahshahr, Khuzestan Province

بيش از يك سوم اراضي جهان داراي اقليم خشك و نيمه خشكاند و پديده بيابان زايي در اين مناطق در حال پيشروي است. با توجه به اينكه با ارزيابي تغييرات كاربري اراضي در دوره هاي زماني متفاوت مي توان به روند بيابان زايي در اين مناطق پي برد. مطالعه حاضر با استفاده از تكنولوژي سنجش از دور و تصاوير ماهوارهاي، به بررسي پايش كاربري اراضي به منظور تهيه نقشه كاربري اراضي در منطقه ماهشهر استان خوزستان پرداخته است. در اين تحقيق، از نرم افزار سنجش از دور، ArcGIS و تصاوير ماهواره اي لندست سنجنده TM و ETM مربوط به سال هاي 1973، 2000 و 2006 ميلادي استفاده شده است. به اين ترتيب پس از تركيب باندها و جداسازي منطقه مورد مطالعه، تصاوير به روش حداكثر احتمال طبقه بندي و نقشه كاربري اراضي در سه زمان تهيه گرديد. در نهايت مساحت هر كاربري و ميزان تغييرات آن، در دوره هاي زماني مورد مطالعه، محاسبه شد. بر اساس نتايج حاصله طي دوره 1973 تا 2006 بيشترين افزايش وسعت مرتبط با كاربري كشاورزي آبي به مقدار 19/66 درصد است كه مساحتي برابر با 83 /6961 هكتار از منطقه را در بر مي گيرد، آهنگ اين افزايش به صورتي است كه سالانه به طور متوسط 02 /1603 هكتار بر اراضي كشاورزي ماهشهر افزوده مي شود كه با توجه به وسعت منطقه مقدار قابل توجهي مي باشد. رشد مناطق مسكوني نيز به عنوان دومين كاربري در حال افزايش طي دوره 1973 تا 2006 معادل 2/59 درصد از منطقه بوده كه برابر با 29/ 6961 هكتار ميباشد. كه استفاده نا مناسب از اراضي را به منظور كشاورزي نشان ميدهد كه اين امر نيز بيابان زايي را تشديد ميكند. از طرفي سبب استحصال بيشتر آب خواهد شد و در آينده اي نه چندان دور شاهد كمبود آب خواهيم بود اين تحقيق كارايي بالاي تكنولوژي سنجش از دور را در زمينه آشكارسازي تغييرات نشان ميدهد.

More than a third of the whole world land has arid and semiarid climate and desertification in these areas is progressing. With regard to evaluating the land use changes in different timescales can recognize the trend of desertification in these areas. This study has used remote sensing technology and satellite imagery to monitoring land use changes in Mahshahr, Khuzestan Province. In present study, remote sensing software, ArcGIS, TM and ETM⁺ Landsat satellite images from 1973, 2000 and 2006 have been used. Thus, after combining bands and isolated the region, the images were classified using maximum likelihood and the land used map was prepared at three times. Finally, the area of each land used and the amount of variability in the time periods studied were calculated. Based on the obtained results, the largest increases in the amount of 66/19 percent is related to agricultural water in which included an area about 52899.83 hectare. The average annual rate of this increasing is 1603.2 hectare which according to the extent of the area is really considerable. Growth in residential areas as well as the second land used has increased during the period 1973 to 2006, about 2.59 percent of area which included an area about 6961.29 hectare and showed the inappropriate use of agricultural land which will also exacerbates the desertification phenomenon. This study showed the high performance of remote sensing technology to detecting land used changes.