تحليل حساسيت وزن دهي عوامل مكاني با بررسي تغييرات ارزش پيكسلهاي نقشه مكان يابي سدهاي اصلاحي توري سنگي در حوزه آبخيز

يكي از عمليات مناسب حفاظت خاك در حوزه آبخيز، احداث سدهاي اصلاحي توري سنگي است . اين بندها در آبراهه ها براي كاهش شيب بستر و حفاظت از بستر و كناره ها در مقابل جريان فرسايشي آب ساخته مي شوند تا رسوبدهي در حوضه كاهش يابد . به طور موردي حوزه آبخيز حبله رود در شرق استان تهران مطالعه شد . هدف بررسي و تحليل حساسيت وزن دهي عوامل مكاني با بررسي تغييرات ارزش پيكسلهاي نقشه مكان يابي سدهاي اصلاحي توري سنگي در حوزه آبخيز حبله رود است . به علت محدوديت هاي اقتصادي و دسترسي به آب، كارگر، جاده، محدوديت هاي مكاني شيب، رتبه آبراهه ها و مقدار فرسايش متفاوت در حوضه ها لازم است معيارها، عوامل و محدوديت هاي مكاني متعددي با هم تلفيق شوند با استفاده از برنامه نويسي ويژوال، در محيط ارزيابي چندمعياره مكاني (SMCE) در نرم افزار ILWIS، الگوي تركيب عوامل مكاني طبيعي (رسوبدهي، شيب، رخساره ژئومرفولوژي )، اقتصادي (نزديكي به روستا و به جاده ) و محدوديت هاي مكاني (مكانهاي غير از آبراهه هاي درجه دو، شيب، رخساره ئومرفولوژي، ارتفاع) طراحي شد . در تلفيق اين عوامل مكاني كه از جنس هاي نا همگون اند بايد ابتدا همگون سازي يا استانداردسازي به ارزشهاي فازي صفر تا يك انجام گردد. عوامل ديگر هم به همين ترتيب به صورت عكس يا مستقيم استاندارد شده اند. سپس همه عوامل به روش مستقيم يا مقايسه زوجي در فرايند سلسله مراتبي (AHP) وزن دهي شدند . از تلفيق عوامل، نقشه شاخص مركب با ارزشهاي فازي توليد شد كه در آن مناطق با ارزش نزديك تر به يك، نشان دهنده تناسب بيشتر و نواحي با ارزش نزديك تر به صفر نشان دهنده عدم تناسب براي احداث سدهاي اصلاحي توري سنگي است. به طور مستقيم وزن برابر ( 2) گرفتند. پس از اجراي مدل، خروجي، نقشه شاخص مركب با ارزشهاي صفر تا يك بود كه از جدول همراه اين نقشه ستون تعداد پيكسلها و ارزش پيكسلها استخراج و به نرم افزار Excel برده شد . تعداد پيكسلها و ارزش متناظر آنها در هم ضرب و سپس مجموع آنها مشخص شد . در دو مرحله بعد وزن ( 1) و وزن ( 3) كه كمتر از ( 2) و بيشتر از (2) بود به عاملها داده شد و تغييرات ارزشها در جدول خروجي (از نقشه شا خص مركب ) اندازه گرفته شد از روش ساده بررسي حساسيت درصد تغييرات ارزش مجموع پيكسلها از مرحله كاهش و افزايش وزن مشخص شد . نتايج نشان داد كه در كاهش وزن از گروه عوامل طبيعي عامل شيب كمترين اثر و عامل رسوبدهي بيشترين اثر را در مدل داشته است . نتايج تحليل حساسيت نشان مي دهد اگر عوامل كمتري را در تصميم گيري ها دخالت دهيم تغيير وزن آن عوامل، باعث تغييرات شديدتري در ارزشهاي نقشه خروجي مي شود و با دقت نظر بيشتري وزن دهي عوامل انجام شود . بر اين اساس دو گروه عوامل طبيعي و اقتصادي كه در يك مرحله فقط دو عامل به حساب مي آيند با تغيير وزن در مجموع بيش از 17 درصد باعث تغيير در ارزشهاي نقشه خروجي شده اند و اين عوامل مكاني چون به صورت شبكه اي گسترده تمام سطح حوضه را پوشانده بودند تقريباً به طور مساوي تغييرات وزن آنها باعث تغيير در خروجي مي شد.