جايگاه و نقش متغيرها در پژوهش هاي علوم رفتاري

هر رويداد، موقعيت، رفتار يا ويژگي فردي را كه دستخوش تغيير شود متغير مي نامند. به عبارت ديگر متغير كميتي است كه در دامنه اي معين مي تواند از يك فرد به فرد ديگر يا از يك مشاهده به مشاهده ي ديگري، مقادير مختلفي ايجاد كند بنابراين متغير چيزي را كه تغيير مي كند مي پذيرد و محقق آنها را بنا به هدف تحقيق خود، كنترل، دستكاري يا مشاهده مي كند. متغير ها عبارتند از: طول واژه ها، هوش، جنسيت، زمان واكنش، پرخاشگري، خشم ، استرس و .... انواع متغير ها از نظر نقش آنها در تحقيق به پنج دسته تقسيم مي شوند. شامل متغير مستقل، وابسته ، تعديل گر،مداخله گر و كنترل. در بحث متغير هاي مداخله گر به سه روش كنترل اين نوع متغير اشاره شده است. نوع ديگر متغير ها از نظر ماهيت مقاديري به دو دسته تقسيم مي شوند. شامل : متغير كمي و متغير كيفي. زماني كه متغير هاي نحقيق شناسايي شدند مشخص مي گردد كه اندازه گيري همه ي آنها به يك صورت ممكن نمي باشد لذا از نظر ميزان دقت اندازه گيري (كمترين و بيشترين) مقياس ها به چهار دسته تقسيم مي شوند: اسمي، رتبه اي، فاصله اي، نسبتي. وقتي دو متغير ارزش هايي در طول يك مقياس عددي دارند، اشكال متعددي مي توانند رابطه آنها را توصيف كنند. كه به چهار مورد از رايج ترين روابط موجود در آن اشاره مي شود. شامل: رابطه خطي مثبت، رابطه خطي منفي، رابطه منحني و موقعيتي كه در آن هيچ رابطه اي بين متغير ها وجود ندارد.