بررسي و تحليل هنجارگريزي در شعر شفيعي كدكني و بدرشاكر السياب

Investigating and Analyzing Deviation in ShafiiKadkani and Badr Shaker Alsiab Poetry

زبان شعر، زباني هنجارگريز است كه شاعر با استفاده از ظرفيت‌ها وتوانمندي‌هاي زبان، از زبان هنجار وروزمره پا را فراتر مي‌نهد ودر صدد خلق اثري هنري برمي‌آيد. فرماليست‌هاي روسي، هنجارگريزي را يكي از روش‌هاي آشنايي‌زدايي زبان مي‌دانند كه شاعر به واسطه آن زبان شعر خود را مي‌سازد. از اين رو، شاعر با شكستن نرم وعادت از زبان هنجار كه به صورت خودكار درآمده است باعث برجسته‌سازي زبان شعر خود مي‌شود كه اين عمل به نوبه خود، كندي فرآيند ادراك را سبب مي‌شود كه غايتي زيبايي‌‌شناختي دارد. در ادبيات فارسي وادبيات عربي نيز شاهد گونه‌هاي مختلف هنجارگريزي در شعر شاعران هستيم. شفيعي كدكني وبدرشاكر السياب، از جمله شاعراني هستند كه براي متمايز ساختن شعر خود به هنجارگريزي‌هاي متفاوتي توجه نشان داده‌اند. در اين پژوهش با تكيه بر روش توصيفي- تحليلي سعي شده است، گونه‌هاي مختلف هنجارگريزي در اشعار اين دو شاعر مورد بررسي قرار گيرد تا نشان داده شود كه چگونه اين دو شاعر معاصر با استفاده از قابليت‌هاي زبان توانسته‌اند زبان شعري ناآشنا وبرجسته، ابداع كنند وباعث توجه دو چندان مخاطب به متن ادبي شوند، كه غايت اثر هنري از نظر فرماليست‌ها است. همچنين مي‌توان گفت كه اينان از تكنيك¬ها و شگردهاي همساني براي ناآشنا كردن زبان شعري خود استفاده كرده‌اند.

Language of poetry is deviational so that using language capabilities and potentials poets go beyond the normal everyday language and attempt to create an art form. Russian Formalists regard deviation as one of the methods of defamiliarization of language that the poet builds his poetic language based on. Thus by breaking the norm and habit of usual language which has been automatized, the poet signalizes his/her poetic language and in so doing slows down the process of understanding which has an aesthetic purpose. In Persian and Arabic literature we can notice different kinds of deviation in poetry. ShafiiKadkani and Badr Shaker Alsiab are among those poets who notified different kinds of deviation to make their poetry outstanding. Taking descriptive and analytical approach this study attempts to investigate different kinds of deviation in their poetry to illustrate how these poets created a defamiliarized and outstanding language using language capabilities that doubles the reader s attention to literary text which is the purpose of the art form in Formalists view. Also it can be said that they applied similar techniques to defamiliarize the language of their poetry.