مطالعة تطبيقي فرهنگ عامه در سمك عيّار و سرگذشت ژيل بلاس

ادبيّات داستاني از زمان پيدايش نخستين داستان ها در سير تاريخي خود، از عوامل گوناگون تأثير پذيرفته است؛ نمونه اي از عوامل تأثيرگذار در داستان ها، واقعيّت هاي اجتماع و فرهنگ و آداب و رسوم مردم است. داستان هاي عاميانه غالباً سرنوشت و ماجراهاي اقشار مختلف اجتماع ازجمله طبقات محروم را كه با حوادث گوناگون روبه-رو مي شوند، به تصوير مي كشند. جستار حاضر به روش تحليلي-توصيفي، فرهنگ عامه را به صورت تطبيقي در دو داستان سمك عيّار و سرگذشت ژيل بلاس مطالعه كرده است. سمك عيّار از كهن ترين داستان هاي عاميانه ي ايران است كه با مطالعه ي آن مي توان آداب و رسوم مردمان گذشته ايران را دريافت. داستان سرگذشت ژيل-بلاس از داستان هاي عاميانه ي فرانسه است كه ميرزاحبيب اصفهاني آن را به فارسي ترجمه كرده است. حاصل پژوهش نشان مي دهد كه فرهنگ عاميانه بخش مهمي از زندگي ملّت را در برمي گيرد. با مطالعه ي باورهاي هر ملتي مي توان با روحيات، افكار، آرمان ها و آرزوهاي آنها آشنا شد. داستان هاي مورد بررسي از گونه ي داستان هاي رئاليستي هستند كه واقعيّت ها و آداب و رسوم جامعه را به نمايش گذاشته اند. عناصر واقع گرايانه كه عمدتاً در فرهنگ عاميانه ريشه دارد، در عناصري مانند بازتاب آداب و رسوم، عروسي، تولد، مرگ، تقديرباوري، لحن طعنه آميز و كنايه اي شخصيّت ها و بازتاب ضرب المثل ها و اشعار شاعران در داستان نمود پيدا كرده است.