بررسي و نقد پلوراليزم و چندگانگي ديني با تاكيد بر نظريه ابن سينا

هرچند پلوراليزم ديني از مباحث جديد است و ابن سينا مستقيم به آن نپرداخته است؛ اما اين مقاله بر آن است تا بر اساس آراي كلامي وفلسفي ابن سينا مباني چندگانگي ديني را مورد بررسي و نقد قرار دهد. ابن سينا از يك طرف با براهين متقن اثبات مي كند تمام اديان الهي حاصل صعود پيامبران به عالم عقول اند، بنابراين به نحوي معتبر و تا حدي از حقيقت بهره مندند. از طرف ديگر وي براي اختلاف مراتب پيامبران استدلال هاي عقلي متعددي مي آورد كه بيانگر آن است تمام اديان در يك سطح نيستند و به يك ميزان از حقانيت برخوردار نمي باشند. هم چنين وي بر اين باور است كه با پيشرفت فكري و سير تكاملي انسان، اديان هم متكامل تر مي شوند. با لحاظ اين سه اصل مي توان نتيجه گرفت كه چندگانگي ديني به معناي يكسان بودن همه اديان در بهره مندي از حقيقت و نجات بخشي قابل دفاع نيست، اما تفسيري از شمول گرايي از آراي وي استنباط مي شود؛ از آنجا كه نجات بخشي اديان رابطه مستقيم با ميزان حقانيت آنها دارد، اديان به هر ميزان كه حق باشند به همان اندازه نجات بخش خواهند بود.