نظرية« عرفي شدن دين» و تفكيك آن از «عرف»

در اين مقاله نظرية « عرفي شدن دين» و ديدگاه مخالفان و موافقان، و تفكيك آن از مسئلة «عرف» به صورت موردي و بر اساس مباني و اصول دين اسلام مطالعه و بررسي مي شود. اين بحث با هدف اعتبار سنجي بخشي از راه هاي دين پژوهي معاصر با روش توصيفي و تحليلي انجام مي شود. آيت الله سبحاني ضمن تأكيد بر نقش عرف در معارف ديني؛ براي« عرفي شدن دين» نه تنها نقشي را نمي پذيرند بلكه آن را از ديدگاه ديني مردود مي شمارند. و با تقسيم آموزه هاي اديان به دو بخش عمده ؛ يعني عقايد و احكام، منظور از« عرفي شدن دين» در بخش عقايد را عَقلاني شدن باورهاي ديني و در بخش احكام عُقلائي شدن احكام و امور اجرايي مي دانند. ايشان معتقدند نظرية « عرفي شدن دين» اگر يك پيشنهاد و نظر شخصي باشد جاي بحث نيست؛ ولي اگر بيانگر نظر دين باشد، چه در بخش عقايد و چه در بخش احكام با مباني مكتب اسلام سازگار نيست. از نظر ايشان« سكولاريسم» كه محصول نظرية « عرفي شدن دين» است، نيز با آموزه هاي دين اسلام نا سازگار است. مهمترين پيامد نظرية « عرفي شدن دين» و سكولاريسم حذف مؤدبانه دين و منتهي شدن به الحاد محض است.