نگاهي اجمالي به ضرورت استفاده از آبهاي نامتعارف در مناطق خشك و نيمه خشك و اثرات زيست محيطي كاربرد آنها

امروزه مساله امنيت غذايي و كمبود آب براي توليد غذا و رقابت مصرف كنندگان آب در ساير بخشهاي غير كشاورزي به عنوان دغدغه¬ي بزرگي در اكثر كشورهاي در حال توسعه مطرح مي باشد. اين وضعيت دليل اصلي استقبال از استفاده از آبهاي نامتعارف و با كيفيت پايين به عنوان منبع آب جايگزين بخصوص در بخش كشاورزي مي باشد. با اين حال، استفاده از آبهاي نامتعارف داراي ماهيت چندجانبه بوده و با مسائل محيط زيست، سلامتي افراد جامعه، صنعت، كشاورزي و مديريت منابع آب و خاك در ارتباط مي باشد. در اين راستا، چالش هاي مهمي در زمينه¬ي نوآوري و تطابق محلي روشهاي تكنيكي و مديريتي استفاده از آبهاي نامتعارف، توسعه منابع انساني، تبادل اطلاعات و ملاحظات زيست محيطي و اجتماعي وجود دارد. موفقيت و پايداري پروژه هاي استفاده از آبهاي نامتعارف به نحوه¬ي برنامه ريزي، پياده سازي و مديريت آنها بستگي دارد. بكارگيري آبهاي نامتعارف در كشاورزي اگر چه با فوايد زيادي توأم است ولي چنانچه اين امر بدون برنامه ريزي دقيق و اعمال مديريت و نظارت صحيح انجام پذيرد مي تواند اثرات اجتماعي، اقتصادي و زيست محيطي شديد و متعددي را در پي داشته باشد كه از آن جمله مي توان به عدم پذيرش از سوي مردم، عدم وجود بازار مناسب براي عرضه محصولات توليدي، شور و سديمي شدن خاك به خصوص در مناطق خشك و نيمه خشك، تجمع عناصر سنگين و ساير عناصر سمي در خاك و گياهان و بطور كلي تنزل كيفيت خاك، آلودگي منابع آب هاي سطحي و زيرزميني و از همه مهمتر به خطر افتادن سلامتي افراد، اشاره نمود. در مقاله حاضر كه بر اساس نتايج تحقيقات مختلف تدوين شده است، به بررسي منابع مختلف آبهاي نامتعارف، چالش ها، ملاحظات لازم و توصيه هايي جهت استفاده پايدار و بي خطر از اين منابع در كشاورزي پرداخته شده است.