نگاهي بر حقوق اسلامي در شكل گيري مسكن ايراني با تأكيد بر محوريت محرميت

A glance at Islamic law in the formation of houses in lran withan emphasis on Mahrameyat

معماري به مثابه بستر زندگي انسان همچون وجود انسان از وجوه پيدا و پنهاني تشكيل شده است. وجه پيدا ناشي از عوامل مادي، محيطي و كاركردي است؛ در حاليكه وجه پنهان معماري از انديشه ها و باورهاي انسان تأثير مي پذيرد. در ايران با پذيرش دين مبين اسلام، معماران ايراني در ساخت بناهاي مختلف به خصوص بناهاي مسكوني تلاش داشته اند تا شرايط همخوان با باورهاي ديني مردم مسلمان در بناها ايجاد كنند. لذا با توجه به اهميت خانه در اسلام، توجه به اصول طراحي مسكن و تطابق آن با شرايط جهان امروز در بعد اجتماعي، فرهنگي و رفتاري ضروري به نظر مي رسد. چرا كه معماري بناهاي مسكوني به طور مستقيم با شيوه زندگي روزمره و اعتقادات فرهنگي و مذهبي جامعه رابطه دارد و براساس باورهاي جاري در هر جامعه شكل مي گيرد. به عبارتي ديگر جامعيت آموزه هاي اسلامي صفت بي زماني و بي مكاني آنها اين تعاليم را به صورت اصولي لايتغير مطرح مي نمايد. بر اين اساس با بررسي دقيق فقه و حقوق اسلامي به استناد از آيات و احاديث مي توان الگوها و اصولي را به عنوان طرح هاي ساخت و ساز و طراحي معماري استخراج كرد كه اين الگوها همواره در طول تاريخ به عنوان راهنماي معماران مسلمان به كار رفته و به عنوان يك شيوه زندگي اسلامي مطرح مي باشد. در اين راستا باتوجه به آنچه كه به استناد از آموزه هاي اسلامي بر اين مهم توصيه شده يعني رعايت اصول محرميت، درونگرايي، عدم اشراف، قناعت، تعادل، سلسله مراتب، تناسب و توازن، نظم، ارتباط با طبيعت، فضاي تهي (حياط)، رعايت بهداشت در مسكن و اهميت جهت گيري مسكن به طرف قبله، در پژوهش حاضر به روش توصيفي ـ تحليلي با نگاهي استنتاجي بر يكي از اين اصول به نام مسئله حريم در فضاي شكل گيري مسكن ايراني با تأكيد بر محوريت محرميت پرداخته شده است.

معماري به مثابه بستر زندگي انسان همچون وجود انسان از وجوه پيدا و پنهاني تشكيل شده است. وجه پيدا ناشي از عوامل مادي، محيطي و كاركردي است؛ در حاليكه وجه پنهان معماري از انديشه ها و باورهاي انسان تأثير مي پذيرد. در ايران با پذيرش دين مبين اسلام، معماران ايراني در ساخت بناهاي مختلف به خصوص بناهاي مسكوني تلاش داشته اند تا شرايط همخوان با باورهاي ديني مردم مسلمان در بناها ايجاد كنند. لذا با توجه به اهميت خانه در اسلام، توجه به اصول طراحي مسكن و تطابق آن با شرايط جهان امروز در بعد اجتماعي، فرهنگي و رفتاري ضروري به نظر مي رسد. چرا كه معماري بناهاي مسكوني به طور مستقيم با شيوه زندگي روزمره و اعتقادات فرهنگي و مذهبي جامعه رابطه دارد و براساس باورهاي جاري در هر جامعه شكل مي گيرد. به عبارتي ديگر جامعيت آموزه هاي اسلامي صفت بي زماني و بي مكاني آنها اين تعاليم را به صورت اصولي لايتغير مطرح مي نمايد. بر اين اساس با بررسي دقيق فقه و حقوق اسلامي به استناد از آيات و احاديث مي توان الگوها و اصولي را به عنوان طرح هاي ساخت و ساز و طراحي معماري استخراج كرد كه اين الگوها همواره در طول تاريخ به عنوان راهنماي معماران مسلمان به كار رفته و به عنوان يك شيوه زندگي اسلامي مطرح مي باشد. در اين راستا باتوجه به آنچه كه به استناد از آموزه هاي اسلامي بر اين مهم توصيه شده يعني رعايت اصول محرميت، درونگرايي، عدم اشراف، قناعت، تعادل، سلسله مراتب، تناسب و توازن، نظم، ارتباط با طبيعت، فضاي تهي (حياط)، رعايت بهداشت در مسكن و اهميت جهت گيري مسكن به طرف قبله، در پژوهش حاضر به روش توصيفي ـ تحليلي با نگاهي استنتاجي بر يكي از اين اصول به نام مسئله حريم در فضاي شكل گيري مسكن ايراني با تأكيد بر محوريت محرميت پرداخته شده است.