كندوكاوي در مباني فلسفي مدل ارزش گذاري هدانيك مسكن شهري

Research on the philosophical foundations of the Hedonic valuation model in urban housing

مدل ارزش هدانيك، ريشه در مكتب هدانيزم دارد كه در سري مكاتب و جنبش هاي عصر باستان قرار مي گيرد. به لحاظ بنيان هاي نظري و فلسفي، اين مكتب ريشه در مكتب هدانيزم دارد كه اين خود نيز ريشه در مباني فلسفي يوتيليتاريانيسم، دارد. يوتيليتاريانيسم، فلسفه اي است كه در بحث اخلاق جزء اخلاق وظيفه گرا تلقي مي شود. گاه وظيفه گرايي چنان وسيع و گسترده تعريف مي شود كه شامل برخي نظريات غايت گرا مانند سودگرايي جان استوارت ميل و جورج مور مي شود. مهم‌ترين متفكران اين بنيان فلسفي، جرمي بنتام و جان استوارت ميل مي‌باشند. پژوهش حاضر با هدف شناسايي مباني فلسفي مدل ارزش گذاري هدانيك مسكن شهري با روش، توصيفي- تحليلي مبتني بر استدلال منطقي انجام شده است. تحليل هاي به كار رفته در پژوهش براي نتيجه گيري، از نوع كيفي است. يافته هاي تحقيق نشان مي دهند كه با وجود بسط كاربرد مطالعات هدانيك در حوزه مسكن شهري، با توجه به پايه غربي مدل، مباني فلسفي مدل گنگ و مبهم است. اين در حالي است كه شناخت چنين پايه هاي نظري و خاستگاههاي اوليه، سبب خواهد شد تا زمينه هاي بومي سازي مدل هاي غربي مطابق با انديشه هاي حاكم بر جامعه به وقوع بپيوندد. طبق نتايج اين مطالعات، به لحاظ معرفت شناسي در ارتباط با رابطه ي پژوهشگر و عين و ذهن، اطلاعات در مدل هدانيك از طريق شهود بدست مي آيد و برآورد ارزش هر كيفيت بصورت كمي است. ارزش از نوع ابزاري و نه ذاتي بوده و داوري توصيفي است. به لحاظ هستي شناسي و ماهيت واقعيت، طبق مدل مورد بررسي، الگو و نظمي مي تواند كشف شود. ارزش ابزاري، ارزش هايي را نشان مي دهد كه تا قبل از اين چون از جنس ارزش ذاتي نيستند، عينيتي نداشته اند. به لحاظ انسان شناسي نيز در مكتب هدانيزم، بيشتر ارزش فردي تلقي مي شود آن چنان كه بنتام ارزش را مترادف با لذت مي دانست. بنابراين انسان در محور اين فلسفه قرار مي گيرد. اما اين مكتب در سير توسعه خود، به فلسفه ي يوتيليتاريانيسم نزديك مي شود آنچنان كه معني ارزش جمعي را مطرح نموده و بحث لذت صرف مادي، كمرنگ مي شود.