بررسي هويت در برقراري اصل سلسله مراتب در كالبدِ محيط هاي آموزشي (نمونه مورد مطالعه: مدرسه دودر در مشهد و مدرسه ايرانشهر در يزد)

مدرسه داراي كالبد فضايي است كه از قديم الايام تاكنون دچار تغييراتي شده و هر مدرسه متناسب با زمان كالبد خاص خود را دارد. آنچه امروزه به عنوان مدل كالبدي مدرسه شناخته مي شود هيچ حرف تازه اي نسبت به نخستين نمونه هاي مدارس جديد مطرح نساخته است. يكي از عوامل مؤثر تربيتي در آموزش و پرورش نوين، چگونگي معماري كالبد و فضاي مدرسه است. اصولي چون سلسله مراتب كه متأسفانه بسياري از مدارس جديد و ساخته شده در دوره معاصر بدليل عدم توجه بدان، حضور در يك فضاي آموزشي را به گونه اي كه مدارس گذشته وجود داشته منتقل نمي كنند. هدف اين پژوهش بازشناسايي اصل سلسله مراتب به عنوان يكي از عوامل مهم تأثيرگذار در آموزش و يادگيري از بُعدكالبد در معماري مدارس و ريشه يابي اين اصل مي باشد. پژوهش حاضر يك پژوهش تحليلي – توصيفي مي‌باشد و سعي دارد تا با استفاده از مطالعات كتابخانه اي و مشاهدات ميداني به بازشناسي مؤلفه‌هاي كالبدي سلسله مراتب كالبدي در جهت رسيدن به هويت در مدارس بپردازد؛ و از طريق مطالعه تطبيقي هر يك از مؤلفه‌ها را باز خواني كند. براي نيل به اين هدف مدرسه دودر دردوران تيموري و مدرسه ايرانشهر در دوره معاصر انتخاب و مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاكي از آن است كه مؤلفه‌هاي كالبدي سلسه مراتب در سه دسته سلسله مراتب در تركيبات معماري (سوژه (اندازه استثنايي سوژه، شكل و تركيب حجمي)، فضا (دسترسي، حريم ها، ايستايي، سايه روشن ها)، سلسله مراتب فرمي و فضايي (اندازه، فرم، مكاني مهم و با ارزش) و سلسله مراتب عملكردي و حركتي (تعيين جهت مسير، سازماندهي كالبدي، تفكيك و تمايز، ايجاد هماهنگي بين فضاها)، از جمله مؤلفه‌هاي تأثيرگذار در جهت افزايش هويت با كالبد مدارس مي‌باشند، كه بايد مورد توجه قرار گيرند. تحليل هاي انجام شده كاربردي بوده و مي‌تواند راهبردي براي آگاهي طراحان نسبت به چگونگي تأثير سلسله مراتب در جهت افزايش هويت مدارس را فراهم آورد.