تاثير فرم در القاي مفهوم عرفان در موزه ها و بناهاي اسلامي

فرم يكي از اصطلاحات كليدي است كه استفاده از آن در مباحث مختلف هنري بسيار رايج است، به گونه اي كه مي توان آن را يكي از مهم ترين مفاهيم پايه هنر در نظر گرفت. لذا پرداختن به معني و مفهوم آن در رشته هاي هنري از ضروريات محسوب شده و از اهميت ويژه اي برخوردار است. فرم يكي از مقوله هاي اساسي آفرينش معماري به شمار مي آيد. در واقع سنگين ترين وظيفه اي كه براي معمار مي توان قائل شد آفرينش فرم است چرا كه معمار بايستي در اين مرحله با به كار گرفتن ماده، زيبايي بيافريند يعني سخت ترين موجوديت را براي انتقال ظريف ترين معناها بكار گيرد. عرفان يكي از مهم ترين جريان هاي فكري و معنوي اثر گذار بر هنر و معماري ايران بوده است كه در طول تاريخ تاثير عميق و بسزايي در بكارگيري خلاقيت و عرضه شاهكارهايي داشته است. اين تاثير با توجه به نگرش هاي متفاوت در جوامع مختلف كه داراي فرهنگ ها و سنت ها و اعتقادات، مختلفي هستند و نوع انديشه هاي متفاوت منبعث از يك شناخت عرفاني ،بالطبع يكسان نخواهد بود. معماري با عرفان ارتباطي تنگاتنگ داشته بطوري كه نمي توان به سادگي توحيد وايمان را از ساختار آن حذف كرد. يكي از جلوه هاي عرفان در معماري ايراني تاثير تفكر در معماري اسلامي است كه مراتب عرفان از جمله بيداري، طلب، معرفت ،عشق و ... را به نحوي در معماري محراب مساجد، گنبدخانه، سردرب، كاشي كاري و غيره متجلي نموده است. معماري اسلامي،معماري مستقلي است كه همه عناصر زيبايي معماري را با در نظر گرفتن ويژگي هاي اسلامي در خود جاي داده است به گونه اي كه هويت وفرهنگ اسلامي را به تصوير مي كشد. از سوي ديگر اين معماري با ايجاد آرامش در مردم به دنبال فضايي مي گردد تا در آن مردم بتوانند با خداي خود ارتباط برقرار كنند. اما حقيقت ان است كه در شرايط حاضر معماري اسلامي در شهرهاي ما گم شده و نمي توان نمونه بارزي از آن را در شهرهاي دود گرفته مان يافت. شايد به جرات بتوان گفت كه زندگي ماشيني جايي براي عرفان و عشق باقي نگذاشته تا اينكه معماري اسلامي محكوم به گوشه نشيني شود. هدف از اين مقاله كه به روش تحليلي است و براساس مطالعات كتابخانه اي صورت گرفته ، تاثير فرم بنا در القاي مفهوم عرفان در معماري اسلامي است . در اين راستا ابتدا مفهوم عرفان و فرم بررسي شده سپس مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته تا تاثيرآن در هنر معماري مورد بررسي قرار گيرد. نتيجه حاصله نشان خواهد داد كه هنر و معماري در بستر موازين عرفان در طي تاريخ اسلام، تكميل گرديده و با مدد از روح قدسي آن داراي غناي معرفتي شده است و با توجه به فرم هاي ايراني زيباشناسي بصري پيدا كرده است. (ابن عربي)